Autorstwo w amerykańskim kinie bezpośrednim

Mirosław Przylipiak

Abstrakt

Autor podejmuje się analizy specyficznej kwestii autorstwa 19 filmów wyprodukowanych w latach 1960-1963 w ramach założonej przez Roberta Drew firmy Drew Associates. Przylipiak podkreśla, że wiele źródeł przypisuje autorstwo np. filmu The Chair pracującemu w tej firmie Richardowi Leacockowi, podczas gdy wcale nie on jest jego reżyserem. Leacock uchodzi zresztą za autora wielu innych filmów wyprodukowanych przez Drew Associates, których wcale nie zrobił. Według autora artykułu takie funkcjonujące w tekstach źródłowych „nieporozumienia” wynikają z faktu, że we wczesnych latach 60. filmowców bezpośrednich bardziej fascynowała sama możliwość robienia filmów, a nie kwestia autorstwa. Dopiero po latach zmienili optykę, a problem autorstwa stał się przedmiotem poważnych konfliktów między dawnymi przyjaciółmi. Przylipiak dowodzi, że nawet analizując czołówki poszczególnych filmów niełatwo jest rozwikłać zagadkę ich autorstwa. Dodatkowe zamieszanie wprowadza nieprecyzyjne nazewnictwo dotyczące poszczególnych funkcji (nie wiadomo na przykład, kto robił zdjęcia, kto odpowiadał za dźwięk czy oświetlenie, a kto za całość) i czyniące jeszcze większy zamęt nazwy związane z dziennikarstwem (jak correspondent, reporter czy editor). Autor zwraca również uwagę na sposób, w jaki w literaturze przedmiotu i pismach krytycznych lansowano kwestię autorstwa związaną z tym ruchem (np. niezwykła popularność Leacocka we Francji i przypisywanie mu większości dokonań całej grupy). Przylipiak reasumuje, że wszystkich 19 filmów grupy Roberta Drew z tego okresu nie należy traktować jak jednolitą całość, ale każdy z nich rozpatrywać osobno. W niektórych z nich kwestia autorstwa rozmywa się bowiem tak dalece, że ewentualną formuła możliwą do przyjęcia jest „autorstwo zbiorowe z wiodącą rolą Roberta Drew”.