Muzyka

Mielczewski czy Leszczyński, czyli kto skomponował „Missa cum Credo per octavas”

2024-01-31T16:50:15+01:00

Władysławowi Leszczyńskiemu (1616–80), kapelmistrzowi zespołu jasnogórskiego, przypisywano dotychczas dwie zachowane w Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej msze: Missa per octavas i Missa cum Credo per octavas. Jak wykazano w niniejszym artykule, drugi z utworów w rzeczywistości nie jest jego dziełem, a zmienioną wersją Missae pro Nativitate Domini Nostri Jesu Christi zachowanej również w zbiorach wawelskich, sygnowanej inicjałami „M.M.” i przypisywanej Marcinowi Mielczewskiemu. Wskazano ponadto kolejny, nieznany wcześniej przekaz tej mszy i poddano refleksji kwestię jej atrybucji.

Johann Sebastian Bach w oczach Johanna Matthesona: wokół kantaty „Ich hatte viel Bekümmernis” BWV 21

2024-01-31T16:52:23+01:00

Artykuł porusza zagadnienie oceny twórczości kompozytorskiej Johanna Sebastiana Bacha przez Johanna Matthesona. W centrum zainteresowania znalazł się komentarz dotyczący kantaty Ich hatte viel Bekummernis BWV 21, który hamburski teoretyk w roku 1725 zamieścił w swoim czasopiśmie Critica musica. W literaturze muzykologicznej formułowane są rozbieżne opinie na temat treści tego komentarza. Przeważa pogląd, że Mattheson kantatę tę poddał szyderczej krytyce. W niniejszym artykule podjęto polemikę z taką opinią, analizując wypowiedź Matthesona w szerszym i głębszym kontekście.

„Którą nasi wojacy z Hiszpanii przynieśli...” – o pojawieniu się sześciostrunowej gitary hiszpańskiej na ziemiach polskich

2024-01-31T16:58:01+01:00

W artykule podjęte zostały wątki dotyczące pojawienia się sześciostrunowej gitary hiszpańskiej na ziemiach polskich na przełomie XVIII i XIX wieku. Przedstawione zostały istniejące dotąd opracowania poruszające temat początków gitary w Polsce i jej stopniowej popularyzacji w tym okresie. Przybliżono w porządku chronologicznym znane obecnie, różnorodne źródła, by na ich bazie na nowo ustalić periodyzację obecności na ziemiach polskich odmiennych typów gitary (angielskiej, hiszpańskiej pięciostrunowej, hiszpańskiej sześciostrunowej).

Chopin w kontekście klimatu intelektualnego włoskiego Risorgimenta

2024-01-31T17:03:24+01:00

Polityczne i społeczne uwarunkowania klimatu intelektualnego Półwyspu Apenińskiego w pierwszych siedmiu dekadach XIX w. skutkują powstaniem w Europie odrębnej odmiany romantyzmu, wykazującej elementy znacznie odbiegające zarówno od francuskiej, jak i od niemieckiej myśli o muzyce. Autorka podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki sprawiły, że w mozaikowym kontekście kulturowym Państwa walczącego o niepodległość i zjednoczenie, twórczość Fryderyka Chopina mogła od razu cieszyć się istotnym zrozumieniem zarówno pod kątem jej artystycznej wartości, jak i historycznego znaczenia.

Glosa do rozważań Marcina Szelesta o postaci Marcina Leopolity

2024-01-31T22:22:19+01:00

W artykule podjęto wybrane wątki dotyczące biografii Marcina Leopolity, obecne w niedawnej, ważnej publikacji Marcina Szelesta (Muzyka 2022/4). Przedstawiono źródła pomocne w ocenie czasu zatrudnienia kompozytora na dworze Zygmunta Augusta i okoliczności powstania zaginionego zbioru Cantiones Ecclesiasticae oraz domniemanej aktywności Marcina jako dworskiego organisty. Wspomniano też o próbach łączenia postaci kompozytora z Marcinem ze Lwowa, czynnym w połowie XVI w. jako rektor szkoły zamkowej na Wawelu.

O gitarowych opracowaniach poloneza a-moll „Pożegnanie ojczyzny” pochodzących z pierwszej połowy XIX wieku

2024-01-31T22:31:46+01:00

Komunikat podejmuje tematykę autorstwa i datowania poloneza a-moll, zwanego „Pożegnanie ojczyzny”, a przypisywanego Michałowi Kleofasowi Ogińskiemu. Przedstawione zostały trzy źródła, których nie ujęła w swoich rozważaniach Agnieszka Leszczyńska, autorka artykułu „Polonez a-moll «Pożegnanie ojczyzny»: między legendą a rzeczywistością” opublikowanego w Muzyce 2023 nr 3. Informacje dotyczące dwóch publikacji na gitarę rosyjską oraz jednej na gitarę hiszpańską znacząco wpływają na ustalenia związane ze zmianą atrybucji utworu oraz rokiem jego powstania, zaproponowane przez Leszczyńską.

Jerzy Morawski (9 IX 1932–26 II 2023)

2024-01-31T22:54:22+01:00

Nowe dane biograficzne o autorach symfonii w Polsce przełomu XVIII/XIX wieku

2024-01-31T22:19:34+01:00

Artykuł przedstawia nowe dane o siedmiu spośród tych kompozytorów polskich przełomu XVIII/XIX w., którzy w swym dorobku pozostawili symfonie. Głównym źródłem informacji są księgi metrykalne z archiwów kościelnych i państwowych (Warszawa, Poznań, Kraków, Częstochowa), a także inne archiwalia i dawna prasa. Źródła te pozwoliły osadzić w czasie i miejscu działalność kompozytorów, o których dotąd brak było jakichkolwiek informacji, w pewnym stopniu odtworzyć ich biografie, bądź uzupełnić znane już dane.

Chopin w pejzażu wizji poetyckich

2024-01-31T22:40:39+01:00

Najnowsza publikacja Ireny Poniatowskiej stanowi próbę uchwycenia tego, co w recepcji Chopina niewysławialne i transcendentne. Posługując się dopowiedzeniami sztuk pięknych oraz teoretycznymi ujęciami minionych epok, autorka podejmuje próbę holistycznej eksplikacji eterycznej poezji poświęconej Chopinowi. Stawia czytelnika przed kategoriami semantycznymi takimi jak żal, narodowość, ideał, czy estetycznymi jak piękno, zarysowując pewne cechy wspólne oraz indywidualne literackiej recepcji Chopina. Publikacja ta stanowi unikatowe, poetyckie wcielenie correspondance des arts nie mające paraleli wśród chopinologicznej literatury.

Muzyka Chopina i jej transkrypcje

2024-01-31T22:45:58+01:00

Przedmiotem artykułu jest krytyczne omówienie najnowszej publikacji Katarzyny Janczewskiej-Sołomko i Włodzimierza Pigły, wydanej przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina oraz Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, a będącej katalogiem transkrypcji utworów Fryderyka Chopina (rękopisów, druków i nagrań z lat 1830–2020).

Jak krakowski filister został artystą. Młodzieńcza korespondencja Henryka Opieńskiego

2024-01-31T22:50:04+01:00

Recenzja jest poświęcona trzem tomom korespondencji Henryka Opieńskiego z Anną Krzymuską z lat 1894–95, wydanym przez Fundację „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu. W tekście wskazane są główne walory poznawcze opublikowanej korespondencji, dotyczące zarówno osobistych losów Henryka Opieńskiego, jak i rzeczywistości społecznej, której fragmentem są te losy. Omówiono również zasady redakcyjne tomów i ich realizację w praktyce.