Walerii Tarnowskiej fascynacja włoską rzeźbą w podróży po Italii 1803–1804
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
katarzyna.mikocka@wp.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7293-7490
Abstrakt
Artykuł dotyczy podróży po Włoszech, którą hrabina Waleria Tarnowska odbyła w latach 1803–1804 i jej stosunku do oglądanych tam dzieł rzeźby. W prowadzonym wówczas dzienniczku, będącym podstawą przedstawionych tu rozważań, notowała opisy zabytków i zbiorów sztuki, zamieszczała wzmianki o poznanych artystach i o zakupach robionych w ich pracowniach, a także swoje wrażenia i oceny. Pierwszoplanową pozycję w tych zapisach zajmowała twórczość Antonia Canovy, z którym Tarnowska nawiązała bliskie stosunki. Podczas pobytu w Rzymie nabyła za ogromną sumę jedno z jego najsłynniejszych dzieł – posąg Perseusza (obecnie w zbiorach The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku), będący najpewniej nie repliką, jak się powszechnie sądzi, ale pierwszym egzemplarzem statui stojącej w Watykanie. Tarnowska rzeźbą interesowała się mniej niż malarstwem, ale obejrzała i uwzględniła w swoich zapiskach imponującą liczbę rzeźb, dążyła do podania możliwie pełnej o nich wiedzy i notowała odczucia, jakie w niej wzbudzały. Jej dzienniczek, interesujący przykład dokumentowania doświadczeń z włoskich wojaży przez przedstawicieli ówczesnych europejskich elit, jest cennym i oryginalnym świadectwem podróżopisarstwa końca XVIII i początków XIX w.
Słowa kluczowe:
Waleria Tarnowska, Antonio Canova, podróże do Włoch, rzeźba włoska, podróżopisarstwoBibliografia
Addesso, Cristiana Anna. „Un «sepolcro di condissimi marmi, & intaglio eccellentissimi». Sannazaro nelle «guide» di Napoli”. Studi Rinascimentali. Rivista internazionale di letteratura italiana 3 (2005): 171–198.
Google Scholar
Androsov, Sergej. „La collezione Farsetti”. W: Alle origini di Canova. Le terrecotte della collezione Farsetti, redakcja Sergej Androsov, 15–21. Venezia: Marsilio, 1991.
Google Scholar
Antonio Canova. Redakcja Giuseppe Pavanello, Giandomenico Romanelli. Venezia: Marsilio Editori, 1992.
Google Scholar
Artystki polskie. Katalog wystawy. Redakcja Agnieszka Morawińska. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.
Google Scholar
Bassi, Elena. Antonio Canova a Possagno. Catalogo delle opere. Guida alla visita della Gipsoteca, casa e tempio. Treviso: Edizioni Canova, 1972.
Google Scholar
Bassi, Elena. „L’arte del Canova nella cultura polacca”. W: Italia, Venezia e Polonia tra illuminismo e romanticismo, redakcja Vittore Branca, 107–125. Firenze: Leo S. Olschki Editore, 1973.
Google Scholar
Bassi, Elena. „Spigolature d’arte negli archivi polacchi”. W: Polonia–Italia. Relazioni artistiche dal Medioevo al XVIII secolo. Atti del convegno tenutosi a Roma 21–22 maggio 1975, redakcja Zbigniew Cieślik, 159–172. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979.
Google Scholar
Busiri Vici, Andrea. I Poniatowski e Roma. Firenze: Editrice Edam, 1971.
Google Scholar
Canova all’Ermitage: le sculture del museo di San Pietroburgo. Venezia: Marsilio Editori, 1991.
Google Scholar
Canova e l’Antico. Redakcja Giuseppe Pavanello. Milano: Mondadori Electa, 2019.
Google Scholar
Canova: l’ideale classico tra scultura e pittura. Redakcja Sergej Androsov, Fernando Mazzocca, Antonio Paolucci. Cinisello Balsamo–Milano: Silvana Editoriale, 2009.
Google Scholar
Canova Thorvaldsen. La nascita della scultura moderna. Redakcja Stefano Grandesso, Fernando Mazzocca. Milano: Edizioni Gallerie d’Italia/Skira, 2019.
Google Scholar
Dobrowolski, Tadeusz. Rzeźba neoklasyczna i romantyczna w Polsce. Ze studiów nad importem włoskim i świadomością estetyczną. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
Google Scholar
Ex collectione Dzikoviana. Zbiory hrabiów Tarnowskich z Dzikowa. Opracował Jacek Paulinek. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2008.
Google Scholar
Getka-Kenig, Mikołaj. „Tarnowska ze Stroynowskich Waleria”. W: Polski słownik biograficzny, t. 52, redakcja Andrzej Romanowski, 369–371. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, 2018.
Google Scholar
Getka-Kenig, Mikołaj. „Tarnowski Jan Feliks Amor”. W: Polski słownik biograficzny, t. 52, redakcja Andrzej Romanowski, 475–478. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, 2018.
Google Scholar
Grottowa, Kazimiera. Zbiory sztuki Jana Feliksa i Walerii Tarnowskich w Dzikowie (1803–1849). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
Google Scholar
Honour, Hugh. „Canova’s Statues of Venus”. The Burlington Magazine 114, nr 835 (1972): 658–670.
Google Scholar
Kaczmarzyk, Dariusz. „Le Persée d’Antonio Canova de la collection Tarnowski à Dzików”. Bulletin du Musée National de Varsovie 10, nr 4 (1969): 102–116.
Google Scholar
Kaczmarzyk, Dariusz. „Posąg Perseusza, rzeźba Antonia Canovy ze zbiorów Tarnowskich”. Biuletyn Historii Sztuki 31, nr 1 (1969): 91–106.
Google Scholar
Kaczmarzyk, Dariusz. Rzeźba europejska od XV do XX wieku. Katalog zbiorów. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1978.
Google Scholar
Krasa-Florian, Selma. „Antonio Canovas Denkmal des Erzherzogin Marie Christine in des Augustinenkirche in Wien”. Albertina-Studien 5–6 (1967–1968): 67–134.
Google Scholar
Laing, Alastair. „A Bird in the hand …”. Antologia di Belle Arti, nr 52–55 (1996): 154–165.
Google Scholar
Lorentz, Stanisław. „O importach rzeźb z Włoch do Polski w pierwszej połowie XIX w. i o Thorvaldsenie”. Biuletyn Historii Sztuki 12, nr 1–4 (1950): 289–309.
Google Scholar
Mazurkowa, Bożena. „Przywołania i deskrypcje ruin w dzienniku podróży Walerii Tarnowskiej do Italii”. Tematy i Konteksty 17, nr 12 (2022): 240–255.
DOI: https://doi.org/10.15584/tik.2022.17
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. Antonio Canova and his Polish Clientele. Warsaw: Institut of Art Polish Academy of Sciences, 2021.
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. Canova, jego krąg i Polacy (około 1780–1850), t. 1–2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2001.
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. „Domenico Cardelli – rzeźbiarz króla Stanisława Augusta”. Biuletyn Historii Sztuki 80, nr 2 (2018): 259–301.
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. „Pomnik marszałka Stanisława Małachowskiego, dzieło Francesca Massimiliana Laboureura”. Biuletyn Historii Sztuki 62, nr 3–4 (2000): 415–435.
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. Rzeźba włoska w Polsce około 1770–1830, t. 1–2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. „Włoskie rzeźby w wołyńskim Horochowie”. W: Velis quod possis. Studia z historii sztuki ofiarowane Profesorowi Janowi Ostrowskiemu, 407–418. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2016.
Google Scholar
Miniatury Wincentego Lesseura i Walerii Tarnowskiej z dawnej kolekcji Tarnowskich z Dzikowa w zbiorach Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Opracowała Halina Kamińska-Krassowska. Warszawa: Zamek Królewski, 1994.
Google Scholar
Mycielski, Georges. „Une jeune Polonaise en Italie à l’époque du Premier Consul. Journal du voyage de la comtesse Valérie Tarnowska (1803–1804)”. La Revue de Pologne 2, nr 1 (1924/1925 avril–août): 1–53, nr 2–3 (1924/1925 octobre–décembre): 149–178, 484–513; 3, nr 1–2 (1925/1926 octobre–mars): 61–114, nr 3 (1925/1926 avril–juillet): 281–339.
Google Scholar
Pavanello, Giuseppe. Dentro l’urne confortate di pianto: Antonio Canova e il monumento funerario di Maria Cristina d’Austria. Verona: Scripta Edizioni, 2012.
Google Scholar
Pavanello, Giuseppe. L’opera completa del Canova. Milano: Rizzoli Editore, 1976.
Google Scholar
Raggio, Olga. „The Tarnowska Perseus by Canova”. The Metropolitan Museum of Art Bulletin 26 (1967): 185–191.
DOI: https://doi.org/10.2307/3258379
Google Scholar
Sanguineti, Daniele. „Algardi e Genova. Percorsi di lettura da Tomaso Orsolino a Filippo Parodi”. W: Gli allievi di Algardi. Opere, geografie, temi della scultura in Italia nella seconda metà del Seicento, redakcja Andrea Bacchi, Alessandro Nova, Lucia Simonato, 139–161. Milano: Officina Libraria, 2019.
Google Scholar
Skruteń, Józefat. „Antonowicz Juljan”. W: Polski słownik biograficzny, t. 1, redakcja Władysław Konopczyński, 142. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1935.
Google Scholar
Trastulli, Federico. „Laboureur Francesco (Francesco Massimiliano)”. W: Dizionario biografico degli italiani, t. 62, redakcja Alberto Maria Ghisalberti, 802–804. Roma: Istituto dell’Enciclopedia Italiana, 2004.
Google Scholar
Venezia nell’età di Canova 1780–1830. Redakcja Elena Bassi et al. Venezia: Alfieri, 1978.
Google Scholar
Wardropper, Ian. European Sculpture, 1400–1900, in the Metropolitan Museum of Art. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2011.
Google Scholar
Wilczyńska, Maria. „Valérie Tarnowska, Mes voyages (1804). Deuxième partie”. Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej 39, nr 1–2 (1989): 35–75.
Google Scholar
Wronikowska, Dominika. „Committenti polacchi di Canova”. Arte Veneta 59 (2002): 257–267.
Google Scholar
Wronikowska, Dominika. „Committenti polacchi di Canova. I Tarnowski e la «replica» del Perseo”. W: Antonio Canova. La cultura figurativa e letteraria dei grandi centri italiani, 1. Venezia e Roma, redakcja Fernando Mazzocca, Gianni Venturi, 79–87. Bassano del Grappa: Istituto di Ricerca per gli Studi su Canova e il Neoclassicismo, 2005.
Google Scholar
Zielińska, Ewa. „Stroynowski Walerian”. W: Polski słownik biograficzny, t. 44, redakcja Andrzej Romanowski, 409–414. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, 2006–2007.
Google Scholar
Zych, Tadeusz. Kolekcja dzikowska: zbiory hrabiów Tarnowskich. Tarnobrzeg: Muzeum Historyczne miasta Tarnobrzega, 2019.
Google Scholar
Autorzy
Katarzyna Mikocka-Rachubowakatarzyna.mikocka@wp.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-7293-7490
Prof. dr hab. Katarzyna MikockaRachubowa, historyk sztuki, profesor w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk, kierownik Pracowni Sztuki Dawnej, wcześniej redaktor naczelna Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających i kierownik Zakładu Historii Sztuk Plastycznych. Należy do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym, a także do Komitetu Nauk o Sztuce PAN (od 2020 r.). Zajmuje się historią rzeźby od XVI do XIX w., głównie rzeźbą włoską, a także sztuką i kulturą artystyczną 2. połowy XVIII i początków XIX w. Autorka prawie pięciuset publikacji: książek – m.in. dwutomowych monografii: Canova, jego krąg i Polacy (2001), André Le Brun „pierwszy rzeźbiarz” króla Stanisława Augusta (2010), Rzeźba włoska w Polsce około 1770–1830 (2016) oraz ostatnio Antonio Canova and his Polish Clientele (2021), rozpraw i artykułów publikowanych w Polsce i we Włoszech (np. Canova ed i committenti polacchi; La scultura romana in Polonia tra tardo Settecento e primo Ottocento; Rome and Sculpture in Poland in the Reign of King Stanislaus Augustus; Le ispirazioni di André Le Brun, „primo scultore” del re Stanislao Augusto), recenzji oraz licznych artykułów biograficznych i biogramów rzeźbiarzy w słownikach artystów.
Statystyki
Abstract views: 94PDF downloads: 95
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Katarzyna Mikocka-Rachubowa, Rzeźby katedry wileńskiej i ich twórca Tommaso Righi , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 81 Nr 2 (2019)
- Katarzyna Mikocka-Rachubowa, Księcia Czartoryskiego zakupy rzeźb w Rzymie (1800–1801) , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 82 Nr 3 (2020): numer zwykły
