"Mr. Cogito’s Reflections on Redemption"

Between the Ethics and Aesthetics of Tragedy

Peer-reviewed article, Submitted 6.04.2025, Accepted 15.10.2025

Andrzej Tyszczyk

aneks@kul.pl
Katedra Teorii i Antropologii Literatury, Katolicki Uniwersytet Lubelski (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-9574-9078

Abstract

A presentation of an anthropologically oriented interpretation of Rozmyślania Pana Cogito o odkupieniu (Mr. Cogito’s Reflections on Redemption), the well-known poem by Zbigniew Herbert. The author of the article stresses the poem’s semantic ambivalence, which could become a foundation for divergent interpretations. Moreover, he proposes a lesson in which divergent deciphering becomes integrated as the components of a single semantic figure (without losing their opposition) described by the author as the figure of transcendental tragedy.



Keywords:

Zbigniew Herbert, interpretation, anthropology of literature, Mr Cogito, poetry

I. G. Barbour, Mity, modele, paradygmaty. Studium porównawcze nauk przyrodniczych i religii, Kraków 1984
  Google Scholar

Biblia Tysiąclecia, wyd. IV (wersja HTML)
  Google Scholar

R. Descartes, Meditationes de prima philosophia, Paryż 1641
  Google Scholar

R. Descartes, Discours de la methode, Lejda 1637
  Google Scholar

R. Doktór, Na marginesie „Procesu”, w Roczniki Humanistyczne z. 1 1999, s. 71
  Google Scholar

A. Franaszek, Ciemne źródło. Esej o cierpieniu w twórczości Zbigniewa Herberta, Kraków 2008
  Google Scholar

A. Grabowski, Herbert - Hermes. Konteksty nowoczesności w esejach, dramatach i wierszach Zbigniewa Herberta, Kraków 2013
  Google Scholar

René Girard, Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyński, Łódź 1991
  Google Scholar

I. Kacenelson, Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie, przekład, wstęp i przypisy J. Ficowski, Warszawa 1986
  Google Scholar

Księga Hioba, tłum I. Cylkow, Kraków 2008, „Kultura” (Paryż) 1985, nr 4
  Google Scholar

K. Kuczyńska-Koschany, Pan Cogito – poczynany. O kilku wierszach Zbigniewa Herberta, „ Konteksty” Polska Sztuka Ludowa”, nr 1-2, LXXVIII, 2024, s. 6-15
DOI: https://doi.org/10.36744/k.3290   Google Scholar

A. Łebkowska, Antropologia i literatura – „dziwny romans”. Zwroty i przemiany, „Teksty Drugie” nr 3, 2023
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2023.3.3   Google Scholar

M.P. Markowski, Antropologia literatury „Teksty Drugie” nr 6, 2007
  Google Scholar

R.E. Murphy, Księga Hioba, tłum. H. Bednarek, w: Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego, red. W. R. Framer, Warszawa 2001
  Google Scholar

Nie powininien przysyłać syna. Etyczne i metafizyczne aspekty twórczości Zbigniewa Herberta, pod red. Z. Ruszara, Kraków 2018
  Google Scholar

R. Nycz, O co chodzi w antropologii literatury i dlaczego to jest ważne dla wszystkich uprawiających badania literackie. Perspektywa subiektywna, „Teksty Drugie”, nr 3, 2023
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2023.3.2   Google Scholar

W. Panas, Tajemnica siódmego anioła, w: Tajemnica siódmego anioła, Lublin 2006
  Google Scholar

Poznawanie Herberta I, wybór i wstęp A. Franaszek, red. M. Rola, Kraków 1998
  Google Scholar

P. Ricoeur, Symbolika zła, tłum. S. Cichowicz, M. Ochab, Warszawa 1986
  Google Scholar

Rozmyślania dominikańskie, wydali i opracowali K. Górski i W. Kuraszkiewicz, opracowanie ikonograficzne Z. Rozanow, wstęp komparatystyczny T. Dobrzeniecki, Wrocław - Warszawa - Kraków 1965 (Biblioteka Pisarzów Polskich, Seria A nr 3), t. 2.: Transliteracja i przypisy
  Google Scholar

Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa tzw. Przemyskie: podobizna rękopisu, Stefan Vrtel-Wierczyński (wydał i wstępem poprzedził), Warszawa 1952
  Google Scholar

Rozmyślania Pana Cogito o odkupieniu, w: Z. Herbert, Pan Cogito, Wrocław 1996
  Google Scholar

K. Shapira, Sacred fire: Torah from the Years of Fury, transl.J. H. Worch, J. Arnson Inc., New Jersey-Jerusalem, 2000
DOI: https://doi.org/10.5040/9798881848132   Google Scholar

J. Sławiński, Miejsce interpretacji, Gdańsk 2006
  Google Scholar

A. Spiechowicz: Czy naprawdę nie powinien przysyłać syna, w: Nie powinien przysyłać syna, jw., s. 61-79
  Google Scholar

K. Szapira, Święty ogień. Tora z lat1939-1942, lat szału, wybór i wstęp W. Mendykowski, tłum I. Kania, „Znak” 2006, nr 4 s 58-110
  Google Scholar

P. Śpiewak, Kaznodzieja getta warszawskiego, „Znak” 1996, nr (3) 490, s. 120–130
  Google Scholar

A. Tyszczyk, W kręgu tragiczności Studia, Kielce 2018
  Google Scholar

T. Zieliński, Sofokles i jego twórczość tragiczna, Kraków 1928
  Google Scholar


Published
2025-12-17

Cited by

Tyszczyk, A. (2025) “‘Mr. Cogito’s Reflections on Redemption’: Between the Ethics and Aesthetics of Tragedy”, Konteksty, 350(3), pp. 82–90. doi: 10.36744/k.4393.

Authors

Andrzej Tyszczyk 
aneks@kul.pl
Katedra Teorii i Antropologii Literatury, Katolicki Uniwersytet Lubelski Poland
https://orcid.org/0000-0002-9574-9078

Andrzej Tyszczyk – literaturoznawca. Profesor na KUL, gdzie od 2017 roku kieruje Katedrą Teorii i Antropologii Literatury. Członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Polskiego Towarzystwa Estetycznego i Towarzystwa Naukowego KUL. Autor książek: Estetyczne i metafizyczne aspekty aksjologii literackiej Romana Ingardena (1993), Od strony wartości. Studia z pogranicza teorii literatury i estetyki (2007), W kręgu tragiczności. Studia (2018). Autor Wyboru pism estetycznych Romana Ingardena (2005), redaktor i współautor tomów w serii „Literatura w Kręgu Wartości”. W latach 2009–2016 dyrektor Instytutu Filologii Polskiej KUL.



Statistics

Abstract views: 6
PDF downloads: 4


License

Copyright (c) 2025 Andrzej Tyszczyk

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Creative Commons Uznanie autorstwa