Patterns in Russian Icon Painting in the Second Half of the 19th and the Early 20th Century
Introductory Notes Based on Examples from Podlachia and the Lublin Land
Agnieszka Szybalska
beczyczkoagnieszka@gmail.comInstytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Szkoła Doktorska Anthropos IPAN (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-5791-700X
Abstract
The issue of patterns used by icon painters in the second half of the 19th and the early 20th century has so far won only marginal scholarly attention. It refers to the application of the pan-European canon of academicism, the influence of Western and Russian models (the latter produced in the spirit of the Latin culture and referring to a reworked native tradition), the process of adapting compositions compliant with the canon of Orthodox Church painting, and the process of borrowing from popular graphic art (both Western and Russian). Artworks from Podlachia and the Lublin Land under analysis in the current article have been categorised according to recurrent compositions. Their examination has been complemented with examples of icons from central Russia and Asia. This helped to recognise the popular patterns applied by icon painters and the methods of their dissemination by, among others, mass-produced graphic prints and photographic prints. Relevant analyses have shown that the standard production of artworks for the use of the Orthodox Church did not require the compositional arrangement to be original, and that the reception of Latin aesthetics increased regardless of the fact that the national style was forming in Russia at the time.
Keywords:
Russian art, 19th-century Russian religious painting, 19th-century icon painting, patterns in icon painting, dissemination of iconographic patterns in icon painting, iconographic tradition in icon painting, Podlachia, Lublin LandReferences
Bakushinskii, Anatolii B. Iskusstvo Palekha. Moskva-Leningrad: Academia, 1934.
Google Scholar
Beliaev, N. S. Torzhestvennye publichnye sobraniia i otchety Imperatorskoi Akademii Khudozhestv (1817-1859). Sankt-Peterburg: Petropolis, 2015.
Google Scholar
Belik, Zhanna G. Ikonopisnoe nasledie masterskoi Peshekhonovykh. Moskva: Indrik, 2011.
Google Scholar
Biziuk, Dorota. Sokółka wczoraj i dziś. 400 lat miasta Sokółka 1609-2009. Białystok: Kresowa Agencja Wydawnicza, 2009.
Google Scholar
Cynalewska-Kuczma, Paulina. Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2004.
Google Scholar
Dąb-Kalinowska, Barbara. Ikony i obrazy. Warszawa: DiG, 2000.
Google Scholar
Dąb-Kalinowska, Barbara. Między Bizancjum a Zachodem. Ikony rosyjskie XVI-XIX wieku. Warszawa: PWN, 1990.
Google Scholar
Gronek, Agnieszka. “Ikonostas w cerkwi wojskowej w Kozienicach. Zabytek na tle dziejowym.” W Cerkiew w drodze, redakcja Marzanna Kuczyńska, 53-67. Białystok: Fundacja Oikonomos, 2015.
Google Scholar
Grygiel, Szymon. “Ciało i świętość. Przypadek XIX-wiecznych świętych starców rosyjskich.” Adeptus. Pismo Humanistów nr 9 (2017): 1-22. https://doi.org/10.11649/a.1417.
DOI: https://doi.org/10.11649/a.1417
Google Scholar
Gusakova, Viktoriia. Russkoe pravoslavno-natsionalnoe iskusstvo XIX - nachala XX veka. Pravoslavie. Samoderzhavie. Narodnost. Moskva: Institut russkoi tsivilizatsii, 2014.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo podlaskie (białostockie), redakcja Marcin Zgliński, Anna Oleńska, z. 2: Miasto Białystok, opracowanie Katarzyna Kolendo-Korczak et al. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo podlaskie (białostockie), redakcja Zbigniew Michalczyk et al., z. 4: Powiat bielski, opracowanie Zbigniew Michalczyk et al. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
Google Scholar
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo podlaskie (białostockie), redakcja Marcin Zgliński, Katarzyna Kolendo-Korczak, z. 3: Powiat białostocki, opracowanie Katarzyna Kolendo-Korczak et al. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo białostockie, redakcja Maria Kałamajska-Saeed, z. 1: Siemiatycze, Drohiczyn i okolice, opracowanie Maria Kałamajska-Saeed. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1996.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowka, Zofia Winiarz, z. 5: Powiat chełmski, opracowanie Kazimiera Kutrzebianka, Ewa Smulikowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1968.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowska, Zofia Winiarz, z. 18: Powiat włodawski, opracowanie Janina Rutkowska, Ewa Smulikowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1975.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Katarzyna Kolendo-Korczakowa, Anna Oleńska, Marcin Zgliński, z. 2: Powiat Biała Podlaska, opracowanie Katarzyna Kolendo-Korczakowa, Anna Oleńska, Marcin Zgliński. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2006.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowska, Zofia Winiarz, z. 3: Powiat biłgorajski, opracowanie Michalina Kwiczala, Katarzyna Szczepkowska, Ryszard Brykowski. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1960.
Google Scholar
Kemmer, Barbara. “(Ab-)Bild – Meisterwerk – Ikone. Zur Kanonisierung und Popularisierung von Werken der bildenden Kunst.” W Gestochen Scharf! Die Kunst zu reproduzieren, redakcja Dirk Blübaum, Stephan Brakensiek, 11–48. Heidelberg: Kehrer Verlag, 2007.
Google Scholar
Kirkevich, Viktor. Volodimirskii Sobor u Kievi. Kiiv: Tekhnika, 2004.
Google Scholar
Klimow, Paweł. “Henryka Siemiradzkiego szkice malowideł dla soboru Chrystusa Zbawiciela w Moskwie.” Tłumaczenie Dariusz Konstantynów. Biuletyn Historii Sztuki 55, nr 1 (1993): 63–73.
Google Scholar
Kobrzenicka-Sikorska, Grażyna. Ikona, kult, polityka. Rosyjskie ikony maryjne od drugiej połowy XVII wieku. Olsztyn: OBNiWK, 2000.
Google Scholar
Korpysz, Sławomir, i Zbigniew Lubaszewski. Obiekty zabytkowe Chełma i powiatu chełmskiego. Zabytki architektury i budownictwa. Chełm: Wydawnictwo TAWA Taurogiński Waldemar, 2016.
Google Scholar
Kostenko, Aleksandr. Vizualnaia istoriia Rossii XIX-XX vv. Vladivostok: Dalnevostochnyi federal'nyi universitet, 2015.
Google Scholar
Kotyńska-Stetkiewicz, Joanna. “Sobór katedralny pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku.” Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, z. 17 (2011): 45–66.
Google Scholar
Kovaleva, Marina, i Maria Shipunova. “Komitet popechitel'stva o russkoj ikonopisi (1901-1918): istoria i deiatelnost'.” Vestnik RGGU. Nauchnyj zhurnal. Seria Istoricheskie nauki. Regional'naia istoria. Kraevedenie 139, nr 17 (2014): 70-81.
Google Scholar
Kuprianowicz, Grzegorz, i Mikołaj Roszczenko. Cerkiew prawosławna Przemienienia Pańskiego w Lublinie. Lublin: Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, 1993.
Google Scholar
Labyncev, Iuri, i Larissa Shchavinskaia. “E. I. Fesenko - odin iz krupnejshih izdatelej narodnoi pravoslavnoi pechatnoj produkcii XIX-XX vv.” W Slavianskii mir v tret'em tysiachiletii. Etnicheskie, konfessional'nye, sociokul'turnye komponenty identichnosti narodov Central'noi, Vostochnoi i Iugo-Vostochnoi Evropy 12 (2017): 11-19.
Google Scholar
Markina, Lyudmila. “The Sistine Madonna in Dresden and Moscow. The Special Place of Raphael's Masterpiece in Russia's Culture and History.” Tretiakovskaia Galereia, nr 1 (2020): 238-265.
Google Scholar
Michalczyk, Zbigniew. W lustrzanym odbiciu: Grafika europejska a malarstwo w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Mucha, Bogusław. Inspiracje biblijne w kulturze rosyjskiej epoki romantyzmu. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1998.
Google Scholar
Nesterova, Elena. “Pozdneakademicheskaia zhivopis’ v Rossii. Istoricheskij zhanr: tendencii, napravlenia, imena.” W Henryk Siemiradzki i akademizm, redakcja Jerzy Malinowski, Irina Gavrash, Katarzyna Maleszko, 349–362. Warszawa-Toruń: Polski Instytut Badań nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Tako, 2016.
Google Scholar
Nichols, Robert L. “The Icon and the Machine in Russia’s religious Renaissance, 1900-1909.” W Christianity and the Arts in Russia, redakcja William C. Brumfield, Milos M. Velimirovic, 131-144. Cambridge: Cambirdge Univesity Press, 1991.
Google Scholar
Paszkiewicz, Piotr. W służbie Imperium Rosyjskiego 1721-1917. Funkcje i treści ideowe rosyjskiej architektury sakralnej na zachodnich rubieżach cesarstwa i poza jego granicami. Warszawa: IS PAN, 1999.
Google Scholar
Raffael und die Folgen. Das Kunstwerk in Zeitaltern seiner graphischen Reproduzierbarkeit, redakcja Corinna Höper, Wolfgang Brückle, Udo Felbinger. Ostfildern: Hatje Cantz, 2001.
Google Scholar
Seniuk, Bronisław. “Prawosławne cerkwie guberni lubelskiej i siedleckiej zrealizowane według projektów arch. Wiktora Iwanowicza Syczugowa, członka Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu.” W Do piękna nadprzyrodzonego. Sesja naukowa na temat rozwoju sztuki sakralnej od X do XX w. na terenie dawnych diecezji chełmskich Kościoła rzymskokatolickiego, prawosławnego, greckokatolickiego, t. 1: Referaty, redakcja Krystyna Mart, 274-293. Chełm: Muzeum Chełmskie w Chełmie, Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze w Łucku, 2003.
Google Scholar
Smilingytė-Žeimienė, Skirmante, Lietuvos bažnyčių dailė: XX amžiaus I pusė. Vilnius: Kultūros, filosofijos ir meno institutas, 2009.
Google Scholar
Sokół, Kirył, i Aleksander Sosna. Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011.
Google Scholar
Sosna, Grzegorz. “Katalog świątyń i duchowieństwa prawosławnej diecezji warszawsko-bielskiej.” ΕΛΠΙΣ 2, nr 3 (2000): 7-431.
Google Scholar
Stankiewicz, Dariusz. “Kradzież w cerkwi parafialnej w Jurowlanach, gm. Krynki.” Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, z. 6 (2000): 302-303.
Google Scholar
Stepovik, Dmitro. Volodimirskii sobor. Istoria, arkhitektura, maliarstvo soboru v Kievi. Kiiv: Dnipro, 2015.
Google Scholar
Suzuki, Michitaka. “Icons in Japan Painted by Rin Yamashita. Anonymity and Materiality.” Convivium. Seminarium Kondakovianum. Series Nova 1, nr 2 (2014): 58–73.
DOI: https://doi.org/10.1484/J.CONVI.5.103810
Google Scholar
Tarasov, Oleg. “Russkaia ikona v Serebrannom veke. Iz istorii Komiteta popechitelstva o russkoi ikonopisi (1901-1918).” Iskusstvoznanie, nr 3-4 (2010): 461-468.
Google Scholar
Tarasov, Oleg. “The Russian Icon and the Culture of the Modern. The Renaissance of Popular Icon Painting in the Reign of Nicholas II.” Experiment / ėksperiment. A Journal of Russian Culture 7 (2001): 73-101.
DOI: https://doi.org/10.1163/2211730X-00701004
Google Scholar
Tarasov, Oleg. Icon and Devotion. Sacred Spaces in Imperial Russia. Tłumaczenie Robin Milner-Gulland. London: Reaktion Books, 2002.
Google Scholar
Tarasov, Oleg. Ikona i blagochestie. Ocherki ikonnogo dela v imperatorskoi Rossii. Moskva: Progress-Kul'tura, 1995.
Google Scholar
Tofiluk, Jerzy. “Bizantyjski kanon ikonograficzny w krajach słowiańskich.” ΕΛΠΙΣ 13, nr 23-24 (2011): 11-38.
DOI: https://doi.org/10.15290/elpis.2011.23-24.02
Google Scholar
Walczak, Dorota. “Nieuczciwa konkurencja dla ikonopisców? Komitet Troski o Rosyjskie Malarstwo Ikonowe (1901–1018) w walce z ikonami drukowanymi.” Ikona i Logos. Zeszyty Muzealne Muzeum Ikon w Supraślu 1, nr 1 (2019): 78 –94.
Google Scholar
Val'chak, Dorota. “Litsevoi ikonopisnyi podlinnik Komiteta popechitel'stva o russkoi ikonopisi (1901-1918): iznachal'nyj proekt i ego osushchestvienie.” Studia Humanitatis, nr 2 (2019). Dostęp 10 października 2020. https://cyberleninka.ru/article/n/litsevoi-ikonopisnyi-podlinnik-komiteta-popechitelstva-o-russkoiikonopisi-1901-1918-iznachalnyi-proekt-i-ego-osuschestvlenie.
Google Scholar
Zabolotskikh, Boris. Russkaia graviura. Moskva: Autopan, 1993.
Google Scholar
Authors
Agnieszka Szybalskabeczyczkoagnieszka@gmail.com
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Szkoła Doktorska Anthropos IPAN Poland
https://orcid.org/0000-0002-5791-700X
Statistics
Abstract views: 301PDF downloads: 278
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Biuletyn Historii Sztuki, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Biuletyn Historii Sztuki should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 1(2019) to 4(2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in Biuletyn Historii Sztuki, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Agnieszka Szybalska, Machine Production of Icons in the Russian Empire in the Second Half of the 19th and the Early 20th Century. Preliminary Analyses and Observations , Biuletyn Historii Sztuki: Vol. 85 No. 3 (2023)
