Patterns in Russian Icon Painting in the Second Half of the 19th and the Early 20th Century

Introductory Notes Based on Examples from Podlachia and the Lublin Land

peer-reviewed article

Agnieszka Szybalska

beczyczkoagnieszka@gmail.com
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Szkoła Doktorska Anthropos IPAN (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-5791-700X

Abstract

The issue of patterns used by icon painters in the second half of the 19th and the early 20th century has so far won only marginal scholarly attention. It refers to the application of the pan-European canon of academicism, the influence of Western and Russian models (the latter produced in the spirit of the Latin culture and referring to a reworked native tradition), the process of adapting compositions compliant with the canon of Orthodox Church painting, and the process of borrowing from popular graphic art (both Western and Russian). Artworks from Podlachia and the Lublin Land under analysis in the current article have been categorised according to recurrent compositions. Their examination has been complemented with examples of icons from central Russia and Asia. This helped to recognise the popular patterns applied by icon painters and the methods of their dissemination by, among others, mass-produced graphic prints and photographic prints. Relevant analyses have shown that the standard production of artworks for the use of the Orthodox Church did not require the compositional arrangement to be original, and that the reception of Latin aesthetics increased regardless of the fact that the national style was forming in Russia at the time.


Keywords:

Russian art, 19th-century Russian religious painting, 19th-century icon painting, patterns in icon painting, dissemination of iconographic patterns in icon painting, iconographic tradition in icon painting, Podlachia, Lublin Land

Bakushinskii, Anatolii B. Iskusstvo Palekha. Moskva-Leningrad: Academia, 1934.
  Google Scholar

Beliaev, N. S. Torzhestvennye publichnye sobraniia i otchety Imperatorskoi Akademii Khudozhestv (1817-1859). Sankt-Peterburg: Petropolis, 2015.
  Google Scholar

Belik, Zhanna G. Ikonopisnoe nasledie masterskoi Peshekhonovykh. Moskva: Indrik, 2011.
  Google Scholar

Biziuk, Dorota. Sokółka wczoraj i dziś. 400 lat miasta Sokółka 1609-2009. Białystok: Kresowa Agencja Wydawnicza, 2009.
  Google Scholar

Cynalewska-Kuczma, Paulina. Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2004.
  Google Scholar

Dąb-Kalinowska, Barbara. Ikony i obrazy. Warszawa: DiG, 2000.
  Google Scholar

Dąb-Kalinowska, Barbara. Między Bizancjum a Zachodem. Ikony rosyjskie XVI-XIX wieku. Warszawa: PWN, 1990.
  Google Scholar

Gronek, Agnieszka. “Ikonostas w cerkwi wojskowej w Kozienicach. Zabytek na tle dziejowym.” W Cerkiew w drodze, redakcja Marzanna Kuczyńska, 53-67. Białystok: Fundacja Oikonomos, 2015.
  Google Scholar

Grygiel, Szymon. “Ciało i świętość. Przypadek XIX-wiecznych świętych starców rosyjskich.” Adeptus. Pismo Humanistów nr 9 (2017): 1-22. https://doi.org/10.11649/a.1417.
DOI: https://doi.org/10.11649/a.1417   Google Scholar

Gusakova, Viktoriia. Russkoe pravoslavno-natsionalnoe iskusstvo XIX - nachala XX veka. Pravoslavie. Samoderzhavie. Narodnost. Moskva: Institut russkoi tsivilizatsii, 2014.
  Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo podlaskie (białostockie), redakcja Marcin Zgliński, Anna Oleńska, z. 2: Miasto Białystok, opracowanie Katarzyna Kolendo-Korczak et al. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
  Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo podlaskie (białostockie), redakcja Zbigniew Michalczyk et al., z. 4: Powiat bielski, opracowanie Zbigniew Michalczyk et al. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
  Google Scholar

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo podlaskie (białostockie), redakcja Marcin Zgliński, Katarzyna Kolendo-Korczak, z. 3: Powiat białostocki, opracowanie Katarzyna Kolendo-Korczak et al. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
  Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 12: Województwo białostockie, redakcja Maria Kałamajska-Saeed, z. 1: Siemiatycze, Drohiczyn i okolice, opracowanie Maria Kałamajska-Saeed. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1996.
  Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowka, Zofia Winiarz, z. 5: Powiat chełmski, opracowanie Kazimiera Kutrzebianka, Ewa Smulikowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1968.
  Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowska, Zofia Winiarz, z. 18: Powiat włodawski, opracowanie Janina Rutkowska, Ewa Smulikowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1975.
  Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Katarzyna Kolendo-Korczakowa, Anna Oleńska, Marcin Zgliński, z. 2: Powiat Biała Podlaska, opracowanie Katarzyna Kolendo-Korczakowa, Anna Oleńska, Marcin Zgliński. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2006.
  Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, redakcja Ryszard Brykowski, Ewa Smulikowska, Zofia Winiarz, z. 3: Powiat biłgorajski, opracowanie Michalina Kwiczala, Katarzyna Szczepkowska, Ryszard Brykowski. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1960.
  Google Scholar

Kemmer, Barbara. “(Ab-)Bild – Meisterwerk – Ikone. Zur Kanonisierung und Popularisierung von Werken der bildenden Kunst.” W Gestochen Scharf! Die Kunst zu reproduzieren, redakcja Dirk Blübaum, Stephan Brakensiek, 11–48. Heidelberg: Kehrer Verlag, 2007.
  Google Scholar

Kirkevich, Viktor. Volodimirskii Sobor u Kievi. Kiiv: Tekhnika, 2004.
  Google Scholar

Klimow, Paweł. “Henryka Siemiradzkiego szkice malowideł dla soboru Chrystusa Zbawiciela w Moskwie.” Tłumaczenie Dariusz Konstantynów. Biuletyn Historii Sztuki 55, nr 1 (1993): 63–73.
  Google Scholar

Kobrzenicka-Sikorska, Grażyna. Ikona, kult, polityka. Rosyjskie ikony maryjne od drugiej połowy XVII wieku. Olsztyn: OBNiWK, 2000.
  Google Scholar

Korpysz, Sławomir, i Zbigniew Lubaszewski. Obiekty zabytkowe Chełma i powiatu chełmskiego. Zabytki architektury i budownictwa. Chełm: Wydawnictwo TAWA Taurogiński Waldemar, 2016.
  Google Scholar

Kostenko, Aleksandr. Vizualnaia istoriia Rossii XIX-XX vv. Vladivostok: Dalnevostochnyi federal'nyi universitet, 2015.
  Google Scholar

Kotyńska-Stetkiewicz, Joanna. “Sobór katedralny pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Białymstoku.” Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, z. 17 (2011): 45–66.
  Google Scholar

Kovaleva, Marina, i Maria Shipunova. “Komitet popechitel'stva o russkoj ikonopisi (1901-1918): istoria i deiatelnost'.” Vestnik RGGU. Nauchnyj zhurnal. Seria Istoricheskie nauki. Regional'naia istoria. Kraevedenie 139, nr 17 (2014): 70-81.
  Google Scholar

Kuprianowicz, Grzegorz, i Mikołaj Roszczenko. Cerkiew prawosławna Przemienienia Pańskiego w Lublinie. Lublin: Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, 1993.
  Google Scholar

Labyncev, Iuri, i Larissa Shchavinskaia. “E. I. Fesenko - odin iz krupnejshih izdatelej narodnoi pravoslavnoi pechatnoj produkcii XIX-XX vv.” W Slavianskii mir v tret'em tysiachiletii. Etnicheskie, konfessional'nye, sociokul'turnye komponenty identichnosti narodov Central'noi, Vostochnoi i Iugo-Vostochnoi Evropy 12 (2017): 11-19.
  Google Scholar

Markina, Lyudmila. “The Sistine Madonna in Dresden and Moscow. The Special Place of Raphael's Masterpiece in Russia's Culture and History.” Tretiakovskaia Galereia, nr 1 (2020): 238-265.
  Google Scholar

Michalczyk, Zbigniew. W lustrzanym odbiciu: Grafika europejska a malarstwo w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
  Google Scholar

Mucha, Bogusław. Inspiracje biblijne w kulturze rosyjskiej epoki romantyzmu. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1998.
  Google Scholar

Nesterova, Elena. “Pozdneakademicheskaia zhivopis’ v Rossii. Istoricheskij zhanr: tendencii, napravlenia, imena.” W Henryk Siemiradzki i akademizm, redakcja Jerzy Malinowski, Irina Gavrash, Katarzyna Maleszko, 349–362. Warszawa-Toruń: Polski Instytut Badań nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Tako, 2016.
  Google Scholar

Nichols, Robert L. “The Icon and the Machine in Russia’s religious Renaissance, 1900-1909.” W Christianity and the Arts in Russia, redakcja William C. Brumfield, Milos M. Velimirovic, 131-144. Cambridge: Cambirdge Univesity Press, 1991.
  Google Scholar

Paszkiewicz, Piotr. W służbie Imperium Rosyjskiego 1721-1917. Funkcje i treści ideowe rosyjskiej architektury sakralnej na zachodnich rubieżach cesarstwa i poza jego granicami. Warszawa: IS PAN, 1999.
  Google Scholar

Raffael und die Folgen. Das Kunstwerk in Zeitaltern seiner graphischen Reproduzierbarkeit, redakcja Corinna Höper, Wolfgang Brückle, Udo Felbinger. Ostfildern: Hatje Cantz, 2001.
  Google Scholar

Seniuk, Bronisław. “Prawosławne cerkwie guberni lubelskiej i siedleckiej zrealizowane według projektów arch. Wiktora Iwanowicza Syczugowa, członka Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu.” W Do piękna nadprzyrodzonego. Sesja naukowa na temat rozwoju sztuki sakralnej od X do XX w. na terenie dawnych diecezji chełmskich Kościoła rzymskokatolickiego, prawosławnego, greckokatolickiego, t. 1: Referaty, redakcja Krystyna Mart, 274-293. Chełm: Muzeum Chełmskie w Chełmie, Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze w Łucku, 2003.
  Google Scholar

Smilingytė-Žeimienė, Skirmante, Lietuvos bažnyčių dailė: XX amžiaus I pusė. Vilnius: Kultūros, filosofijos ir meno institutas, 2009.
  Google Scholar

Sokół, Kirył, i Aleksander Sosna. Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011.
  Google Scholar

Sosna, Grzegorz. “Katalog świątyń i duchowieństwa prawosławnej diecezji warszawsko-bielskiej.” ΕΛΠΙΣ 2, nr 3 (2000): 7-431.
  Google Scholar

Stankiewicz, Dariusz. “Kradzież w cerkwi parafialnej w Jurowlanach, gm. Krynki.” Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, z. 6 (2000): 302-303.
  Google Scholar

Stepovik, Dmitro. Volodimirskii sobor. Istoria, arkhitektura, maliarstvo soboru v Kievi. Kiiv: Dnipro, 2015.
  Google Scholar

Suzuki, Michitaka. “Icons in Japan Painted by Rin Yamashita. Anonymity and Materiality.” Convivium. Seminarium Kondakovianum. Series Nova 1, nr 2 (2014): 58–73.
DOI: https://doi.org/10.1484/J.CONVI.5.103810   Google Scholar

Tarasov, Oleg. “Russkaia ikona v Serebrannom veke. Iz istorii Komiteta popechitelstva o russkoi ikonopisi (1901-1918).” Iskusstvoznanie, nr 3-4 (2010): 461-468.
  Google Scholar

Tarasov, Oleg. “The Russian Icon and the Culture of the Modern. The Renaissance of Popular Icon Painting in the Reign of Nicholas II.” Experiment / ėksperiment. A Journal of Russian Culture 7 (2001): 73-101.
DOI: https://doi.org/10.1163/2211730X-00701004   Google Scholar

Tarasov, Oleg. Icon and Devotion. Sacred Spaces in Imperial Russia. Tłumaczenie Robin Milner-Gulland. London: Reaktion Books, 2002.
  Google Scholar

Tarasov, Oleg. Ikona i blagochestie. Ocherki ikonnogo dela v imperatorskoi Rossii. Moskva: Progress-Kul'tura, 1995.
  Google Scholar

Tofiluk, Jerzy. “Bizantyjski kanon ikonograficzny w krajach słowiańskich.” ΕΛΠΙΣ 13, nr 23-24 (2011): 11-38.
DOI: https://doi.org/10.15290/elpis.2011.23-24.02   Google Scholar

Walczak, Dorota. “Nieuczciwa konkurencja dla ikonopisców? Komitet Troski o Rosyjskie Malarstwo Ikonowe (1901–1018) w walce z ikonami drukowanymi.” Ikona i Logos. Zeszyty Muzealne Muzeum Ikon w Supraślu 1, nr 1 (2019): 78 –94.
  Google Scholar

Val'chak, Dorota. “Litsevoi ikonopisnyi podlinnik Komiteta popechitel'stva o russkoi ikonopisi (1901-1918): iznachal'nyj proekt i ego osushchestvienie.” Studia Humanitatis, nr 2 (2019). Dostęp 10 października 2020. https://cyberleninka.ru/article/n/litsevoi-ikonopisnyi-podlinnik-komiteta-popechitelstva-o-russkoiikonopisi-1901-1918-iznachalnyi-proekt-i-ego-osuschestvlenie.
  Google Scholar

Zabolotskikh, Boris. Russkaia graviura. Moskva: Autopan, 1993.
  Google Scholar


Published
2022-12-30

Cited by

Szybalska, A. (2022). Patterns in Russian Icon Painting in the Second Half of the 19th and the Early 20th Century: Introductory Notes Based on Examples from Podlachia and the Lublin Land. Biuletyn Historii Sztuki, 84(4), 879–946. https://doi.org/10.36744/bhs.1263

Authors

Agnieszka Szybalska 
beczyczkoagnieszka@gmail.com
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Szkoła Doktorska Anthropos IPAN Poland
https://orcid.org/0000-0002-5791-700X

Statistics

Abstract views: 159
PDF downloads: 174


License

Copyright (c) 2023 Biuletyn Historii Sztuki

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.