The Crucified Christ in the Cathedral of the Birth of the Virgin Mary in Sandomierz. Tracing Italianisms in the Art of Lesser Poland in the 14th Century
Dobroslawa Horzela
dobroslawa.horzela@uj.edu.plThe Crucified Christ in the Cathedral of the Birth of the Virgin Mary in Sandomierz. Tracing Italianisms in the Art of Lesser Poland in the 14th Century (Poland)
Abstract
The artistic questions related to the Gothic crucifix in Sandomierz Cathedral, up to now dated generally to the mid-15th century, have not aroused much academic interest so far. The studies of the work’s style, conducted on the occasion of its conservation in 2016, have pointed out to the importance of a type called crucifixi dolorosi both for the type and the way of execution of the sculpture in question.. These links, however, are not of key importance for the explanation of the work’s artistic genesis. The present paper suggests that the crucifix is a work of an artist active in Lesser Poland in the third quarter of the 14th century who was aware of the artistic devices used in Tuscany in the circle of Andrea di Cione, called Orcagna (1308–1368), by sculptors such as Maestro del Crocifisso di Camaiore and his followers. The results of a stylistic analysis confirm the conclusions reached on the grounds of the newly-discovered original polychromy of the loincloth. The ornament decorating it echoes Italian fabrics whose representations can be found in the painting by such Tuscan artists as Andrea di Cione himself, but also by e.g., Bernardo Daddi or Jacopo di Cione. The Sandomierz crucifix, next to the so-called Crucifix of Queen Hedwig in Cracow Cathedral, should be considered as another example in Lesser Poland of the reception of Italian art in Central Europe in the latter half of the 14th century.
Keywords:
Gothic sculpture of Lesser Poland, dolorous crucifixes, Italianism, Sandomierz, Maestro del Crocifisso di CamaioreReferences
Alemann-Schwartz von, Monika. Crucifixus dolorosus: Beiträge zur Polychromie und Ikonographie der rheinischen Gabelkruzifixe. Bonn: Druck, 1976.
Google Scholar
Damaschke, Anja. “Die Herstellungstechnik gotischer Vesperbilder aus Leder”, Zeitschrift der Kunsttechnologie und Konservierung 12, z. 1 (1998): 118–133.
Google Scholar
Das Gabelkreuz in St. Maria im Kapitol zu Köln und das Phänomen der Crucifixi dolorosi in Europa, redakcja Godehard Hoffmann. Worms: Wernersche Verlagsgesellschaft, 2006.
Google Scholar
Dutkiewicz, Józef. Małopolska rzeźba średniowieczna 1300–1450. Kraków: P.A.U., 1949.
Google Scholar
Dworzak, Agata. Fabrica ecclesiae sandomiriensis. Dzieje modernizacji wnętrza kolegiaty sandomierskiej w XVIII wieku w świetle źródeł archiwalnych. Kraków: Wydawnictwo Attyka, 2016.
Google Scholar
Franci, Andrea. “Orcagna e le ricerche recenti sulla scultura fiorentina trecentesca.” Arte Christiana 90 (2002): 251–260.
Google Scholar
Francovich, Géza de. “L'origine e la diffusione del crocifisso gotico doloroso.” Römisches Jahrbuch für Kunstgeschichte 2 (1938): 143–261.
Google Scholar
Goetel-Kopffowa, Maria. “Stehende Maria mit Kind, Krakau, um 1360–1370.” W Die Parler und der schöne Stil 1350–1400. Europäische Kunst unter den Luxemburgern. Katalog zur Ausstellung des Schnütgen-Museums in der Kunsthalle, redakcja Anton Legner, t. 2, 487–488. Köln: Museen der Stadt Köln, 1985.
Google Scholar
Jana Długosza roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego. Księga dwunasta 1445-1461, redakcja Jerzy Wyrozumski, t. 9. Warszawa: PWN, 2004.
Google Scholar
Kaczmarek, Romuald. Italianizmy. Studia nad recepcją gotyckiej sztuki włoskiej w rzeźbie środkowo-wschodniej Europy (koniec XIII – koniec XIV wieku). Wrocław: Wydawnictwo UWr, 2008.
Google Scholar
Kalina, Pavel. “Giovanni Pisano, the Dominicans, and the Origin of the ‘crucifixi dolorosi’.” Artibus et historiae 24 (2003): 81–101.
Google Scholar
Kammel, Frank M. “Nürnberg 1420. Der Deichsler-Altar und der Schöne Stil.” W Der Deichsler-Altar. Nürnberger Kunst um 1420. Ausstellung im Germanischen Nationalmuseum vom 5. Mai bis 23. Oktober 2016, redakcja Frank M. Kammel, 6–48. Nürnberg: Germanischen Nationalmuseum, 2016.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III: Województwo kieleckie, redakcja Jerzy Z. Łoziński, Barbara Wolff, z. 11: Powiat sandomierski, inw. Jerzy Z. Łoziński, Tadeusz Przypkowski. Warszawa: Państwowy Instytut Sztuki, 1962.
Google Scholar
Klesse, Beate. Seidenstoffe in der italienischen Malerei des 14. Jahrhunderts. Bern: Stämpfli & Cie., 1967.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. “Dzieła Macieja Polejowskiego w Ziemi Sandomierskiej.” Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 6 (1970): 187–237.
Google Scholar
Kreytenberg, Gert. Orcagna: Andrea di Cione. Ein universeller Künstler der Gotik in Florenz. Mainz: Philipp von Zabern Verlag, 2000.
Google Scholar
Kyzourová, Ivana, i Pavel Kalina. “The ‘Přemyslovskỳ’ crucifix of Jihlava. Stylistic Character and Meaning of a Crucifixus Dolorosus.” Wallraf-Richartz-Jahrbuch 57 (1996): 35–64.
Google Scholar
Liebetrau, Katharina. “Die Pietà Roettgen: technologische Untersuchung zur Herstellungstechnik, ursprünglichem Erscheinungsbild und Bezügen zu Vergleichsobjekten.” W Frühe rheinische Vesperbilder und ihr Umkreis. Neue Ergebnisse zur Technologie, redakcja Ute Bergmann, 7–22. München: Anton-Siegl-Fachbuchhandlung, 2010.
Google Scholar
Lisner, Margrit. Holzkruzifixe in Florenz und in der Toskana. Munich: Bruckmann, 1970.
Google Scholar
Makarewicz, Stanisław. Bazylika katedralna w Sandomierzu. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne, 1976.
Google Scholar
Monnas, Lisa. “Silk Textiles in the Paintings of Bernardo Daddi, Andrea di Cione and Their Followers.” Zeitschrift für Kunstgeschichte 53, z. 1 (1990): 39–58.
Google Scholar
Monumenta Poloniae historica, redakcja August Bielowski, t. 5. Warszawa: PWN, 1960-1961.
Google Scholar
Mühlberg, Fried. “Crucifixus Dolorosus, Über Bedeutung und Herkunft des gotischen Gabelkruzifixes.” Wallraf-Richartz-Jahrbuch 22 (1960): 69–86.
Google Scholar
Nante, Andrea. “Il Crocifisso trecentesco della Cattedrale di Padova.” W L’Uomo della Croce. L’immagine scolpita prima e dopo Donatello, redakcja Carlo Cavalli, Andrea Nante, 55–67. Padova: Museo Diocesano, 2013.
Google Scholar
Pająk, Katarzyna. “Gotycka rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego w katedrze Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu.” Studia Sandomierskie 20, z. 2 (2013): 35–40.
Google Scholar
Pająk, Katarzyna. “Kult gotyckiej rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego w katedrze Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu.” W Ars omnia vincit. Studia z dziejów sztuki i kultury artystycznej, redakcja Agnieszka Bender, Małgorzata Kierczuk-Macieszko, 187–192. Lublin: TN KUL, 2012.
Google Scholar
Parenti, Daniel. “Breve itinerario nella scultura lignea policroma a Firenze prima del Quatrocento.” W “Fece di scoltura di legname e colorì”: Scultura del Quattrocento in legno dipinti a Firenze. Firenze: Giunti Gruppo Editoriale, 2016.
Google Scholar
Peez, Marc. “Das Vesperbild aus Münsterreifel. Werktechnische Aspekte und Zusammenhänge mit den Vesperbildern aus Fritzlar, Wetzlar und Bonn.” W Frühe rheinische Vesperbilder und ihr Umkreis. Neue Ergebnisse zur Technologie, redakcja Ute Bergmann, 23–33. München: Anton-Siegl-Fachbuchhandlung, 2010.
Google Scholar
Stafski, Heinz. Die Bildwerke in Stein, Holz, Ton und Elfenbein bis um 1450. Nürnberg: Verlag des Germanischen Nationalmuseums, 1965.
Google Scholar
Stępień, Urszula. “Gotycki krucyfiks z sandomierskiej katedry.” Studia Sandomierskie 16, z. 1/2 (2009): 272–276.
Google Scholar
Stępień, Urszula. “Rzeźby z katedry sandomierskiej w zbiorach muzeum diecezjalnego.” W Amicissima. Studia Magdalenae Piwocka oblata, 397–398. Kraków: staraniem przyjaciół Magdaleny Piwockiej oraz Fundacji Nomina Rosae, 2010.
Google Scholar
Tigler, Gert. “Il Maestro del Crocifisso di Camaiore e la scultura lignea dell’antica diocesi di Lucca nell prima metà del XIV secolo.” W Un crocifisso del Trecento lucchese. Attorno alla riscoperta di un capolavoro medievale in legno, redakcja Luca Mor, Gert Tigler, 53–100. Torino-Londra-Venezia-New York: Allemandi, 2010.
Google Scholar
Un crocifisso del Trecento lucchese. Attorno alla riscoperta di un capolavoro medievale in legno, redakcja Luca Mor, Gert Tigler. Torino-Londra-Venezia-New York: Allemandi, 2010.
Google Scholar
Urbanek, Regina. “Der Crucifixus dolorosus in St. Maria vom Frieden in Köln.” W Das Gabelkreuz in St. Maria im Kapitol zu Köln und das Phänomen der Crucifixi dolorosi in Europa, redakcja Godehard Hoffmann, 64–66. Worms: Wernersche Verlagsgesellschaft, 2006.
Google Scholar
Walczak, Marek. Do źródła. Kraków: Societas Vistulana, 2020.
Google Scholar
Walczak, Marek. “Kilka uwag o genezie stylowej i datowaniu grupy pasyjnej na belce tęczowej w kościele parafialnym w Krośnie.” W Kościół parafialny Świętej Trójcy w Krośnie w panoramie dziejów miasta. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w 500 rocznicę konsekracji kościoła, przeprowadzonej przez Macieja Drzewickiego w 1512 roku, redakcja Piotr Łopatkiewicz, 63–83. Krosno: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia, 2012.
Google Scholar
Walczak, Marek. Rzeźba architektoniczna w Małopolsce za czasów Kazimierza Wielkiego. Kraków: Universitas, 2006.
Google Scholar
Walczak, Marek. “Uwagi o chronologii małopolskiej rzeźby drewnianej wieku XIV.” W Visibilia et invisibilia w sztuce średniowiecza. Księga poświęcona pamięci profesor Kingi Szczepkowskiej-Naliwajek, redakcja Artur Badach, Monika Janiszewska, Monika Tarkowska, 159–178. Warszawa: SHS, 2009.
Google Scholar
Walczak, Marek. “Uwagi o wpływach czeskich na rzeźbę w Małopolsce w XIV wieku.” W “Żeby wiedzieć”: studia dedykowane Helenie Małkiewiczównie, redakcja Wojciech Walanus, Marek Walczak, Joanna Wolańska, 59–80. Kraków: Lettra-Graphic, 2008.
Google Scholar
Walczak, Marek. “Z najnowszych odkryć gotyckiego malarstwa ściennego (prezbiterium katedry w Sandomierzu i kościół parafialny w Lubecku).” W Imagines pictae: studia nad gotyckim malarstwem w Polsce, redakcja Wojciech Walanus, Marek Walczak, 187–198. Kraków: Societas Vistulana, 2016.
Google Scholar
Walczak, Marek. “Zur Chronologie der kleinpolnischen Holzplastik im 14. Jahrhundert.” W Prag und die grossen Kulturzentren Europas in der Zeit der Luxemburger 1310–1437, redakcja Markéta Jarošová, Jiří Kuthan, Stefan Scholz, 561–584. Praha: Togga, 2008.
Google Scholar
Wardwell, Anne E. “The Stylistic Development of 14th and 15th Century Italian Silk Design.” Aachener Kunstblätter 47 (1976/77): 177–226.
Google Scholar
Wawel 1000–2000, wystawa jubileuszowa, t. 2: Skarby Archidiecezji Krakowskiej (Kraków: Muzeum Archidiecezjalne w Krakowie, 2000).
Google Scholar
Węcławowicz, Tomasz, i Andrzej Włodarek. “Sandomierz. Kościół kolegiacki p.w. Narodzenia Panny Marii.” W Architektura gotycka w Polsce, redakcja Teresa Mroczko, Marian Arszyński, t. 2, 203. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1995.
Google Scholar
Wyrozumski, Jerzy. “Kościół kolegiacki Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu fundacji Kazimierza Wielkiego.” Zeszyty Sandomierskie 18, nr 32 (2011): 2–6.
Google Scholar
Zervas, Diane F. Andrea Orcagna. Il tabernacolo di Orsanmichele. Modena: Franco Cosimo Panini, 2006.
Google Scholar
Żmudziński, Jerzy. “Gotycki krucyfiks z kościoła św. Marcina w Krakowie. Dzieje obiektu w świetle rezultatów prac konserwatorskich przeprowadzonych w 1994 r.” Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego 2 (1995): 183–204.
Google Scholar
Authors
Dobroslawa Horzeladobroslawa.horzela@uj.edu.pl
The Crucified Christ in the Cathedral of the Birth of the Virgin Mary in Sandomierz. Tracing Italianisms in the Art of Lesser Poland in the 14th Century Poland
Statistics
Abstract views: 282PDF downloads: 57
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Biuletyn Historii Sztuki, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Biuletyn Historii Sztuki should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 1(2019) to 4(2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in Biuletyn Historii Sztuki, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
