Między tradycją a innowacją. Cyfrowa infrastruktura badawcza jako narzędzie transformacji w badaniach nad sztuką na przykładzie Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk
Dorota Piramidowicz
dorota.piramidowicz@ispan.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8442-2419
Abstrakt
Artykuł analizuje rezultaty dwóch projektów konsorcjum DARIAH-PL „Cyfrowa infrastruktura badawcza dla humanistyki i nauk o sztuce”, realizowanych jako Dariah.lab (2021–2023) i Dariah.hub (2024–2025). Wpisanie ich na Polską Mapę Drogową Infrastruktury Badawczej oraz finansowanie z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) i Krajowego Planu Odbudowy (KPO) potwierdzają strategiczne znaczenie cyfryzacji dla polskiej humanistyki. W artykule przedstawiono – na przykładzie Instytutu Sztuki PAN – transformacyjny wpływ zaawansowanej infrastruktury cyfrowej na tradycyjne badania nad sztuką. Omówiono kluczowe dokonania Instytutu: digitalizację zbiorów fonograficznych i fotograficznych, serii „Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce”, wybranych kolekcji archiwów fotograficznych i zbiorów bibliotecznych, a także rozbudowę repozytorium Etnofon i opracowanie metod automatycznej transkrypcji materiałów muzycznych. Wskazano na nowe możliwości badawcze otwierane przez infrastrukturę cyfrową, integrację polskich instytucji z międzynarodowym ekosystemem naukowym oraz zmniejszenie dystansu technologicznego wobec Europy Zachodniej. Działania te są przykładem udanej współpracy interdyscyplinarnej i synergii tradycyjnych podejść w naukach o sztuce z zaawansowanymi narzędziami cyfrowymi. Otwierają nowe perspektywy dla studiów nad polskim dziedzictwem artystycznym i kulturowym.
Słowa kluczowe:
cyfrowa infrastruktura badawcza, humanistyka cyfrowa, zaawansowana infrastruktura badawcza, bazy danych, projekty europejskie, digitalizacja zbiorów, DARIAH-PL, Instytut Sztuki PAN, Etnofon, dLibra, Katalog Zabytków Sztuki w PolsceBibliografia
Bomba, Radosław. „Narzędzia cyfrowe jako wyznacznik nowego paradygmatu badań humanistycznych”. W: Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet, nowe media, kultura 2.0., redakcja Andrzej Radomski, Radosław Bomba, 57–72. Lublin: E-naukowiec, 2013. Dostęp 25 listopada 2025. https://open.icm.edu.pl/handle/123456789/3128.
Google Scholar
Jobin, Anna, Marcello Ienca, i Effy Vayena. „The Global Landscape of AI Ethics Guidelines”. Nature Machine Intelligence 1 (2019): 389–399. Dostęp 25 listopada 2025. https://doi.org/10.1038/s42256-019-0088-2.
Google Scholar
Matuszewska, Anna M. Perspectives on Computational Music Analysis – Encodings, Tools, Algorithms, Diagrammatics. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2025.
Google Scholar
Od Gutenberga do Zuckerberga. Wstęp do humanistyki cyfrowej. Redakcja Adam Pawłowski. Kraków: Universitas, 2023.
Google Scholar
Ostrowski, Jan K. „Historia sztuki i komputery”. W: Sztuka a technika. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Szczecin, listopad 1987, 339–350. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Google Scholar
Autorzy
Dorota Piramidowiczdorota.piramidowicz@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-8442-2419
Dorota Piramidowicz jest historyczką sztuki zatrudnioną w Instytucie Sztuki PAN. Autorka publikacji naukowych związanych z dziedzictwem kulturowym ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, mecenatem magnackim, fundacjami artystycznymi rodu Sapiehów. Współautorka i współredaktorka kilku tomów „Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce” oraz serii „Materiały do dziejów sztuki sakralnej ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”. Kierowała kilkoma i była w zespołach wykonawców w kilkunastu projektach naukowych, konserwatorskich i infrastrukturalnych (Dariah.lab i Dariah.hub).
Statystyki
Abstract views: 27PDF downloads: 18
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Dorota Piramidowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Jan K. Ostrowski, Dorota Piramidowicz, Maryla. Maria Kałamajska-Saeed (1941–2023) , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 2 (2024)
