W poprzek wpław

Agnieszka Dauksza

Abstrakt

Autorka przedstawia kategorię ludzi nieznacznych, których rozumie jako tych, którzy pozostają w tle, nie wyróżniają się, w porządku publicznym nie mają znaczenia jako jednostki – są „większością”, na co dzień mało istotną z perspektywy instytucji władzy. Ludzie nieznaczni są zanurzeni i uwikłani w realia, na które nie mają większego wpływu. Nie czują się odpowiedzialni za bieg wydarzeń, nie mają też poczucia samosterowności. Autorka pisze o zmianie kulturowej, dystansowaniu się jednostek od opresyjnego modelu sukcesu, powodzenia i mobilności społecznej, sprawstwa pojętego jako planowe, zdeterminowane działanie nakierowane na cel. Scenariusze realizowane we współczesnych tekstach kultury skupiają się na odmowie produktywnej aktywności, formach nieprzystosowania się, nieradzenia sobie z „życiem w jego szczegółach”. Głównym tematem jest przeciętność, codzienność, z którą trzeba się mozolnie zmagać – nieheroicznie i bez większych szans na powodzenie. Zmienia się też „typowy” bohater – stają się nimi ci, którzy są „nieudani”, nie mają siły, nie dorastają, nie potrafią, którzy są ciągle czymś zaskakiwani. Autorka analizuje w tym kontekście kilka „dziwnych” performansów bezsilności: akty czołgania się, pełzania, pływania i leżenia bez ruchu w miejscach publicznych.