Aulos

Pasja życia

Aleksander Nawarecki

alnawar@wp.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7271-2080

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest aulosowi, zapomnianemu starogreckiemu instrumentowi dętemu. Jego przenikliwy dźwięk mógł wywoływać trans, dlatego wykorzystywany był zarówno do wyrażania radości jak pasyjnej grozy. W mitologii kojarzony z pojedynkiem Apolla i Marsjasza, czemu poświęcony został słynny wiersz Zbigniewa Herberta. Starcie lirnika i aulety, ważne dla kultury europejskiej, interpretować można zarówno w kontekście biblijnym jak sztuki nowoczesnej (van Gogh). Autor eseju zwraca uwagę na intrygujące podobieństwo gry na podwójnej piszczałce i dwu saksofonach, stosowane w muzyce jazzowej i rockowej.

Instytucje finansujące

Uniwersytet Śląski

Słowa kluczowe:

aulos, pasja, Marsjasz, Euterpe, Zbigniew Herbert

Arystoteles, Poetyka. W: tegoż Trzy poetyki klasyczne. Tłumaczenie Tadeusz Sinko, Wrocław: Ossolineum, 1951.
  Google Scholar

Arystoteles, Poetyka. W: Retoryka. Poetyka. Tłumaczenie Henryk Podbielski, Warszawa: PWN, 1988.
  Google Scholar

Arystoteles, Polityka. Tłumaczenie Ludwik Piotrowicz, w: tegoż, Dzieła wszystkie, t. I , Warszawa: PWN, 2003.
  Google Scholar

Cixous, Hélène, Śmiech Meduzy. Tłumaczenie Anna Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4/5/6.
  Google Scholar

Czech, Adam, Ordynaci i trędowaci. Społeczne role instrumentów muzycznych. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2013.
  Google Scholar

Frontisi-Ducroux, Françoise, Athéna et l’invention de la flûte , w: Musica e Storia”, t. II, Venise: Fondazione Ugo e Olga Levi, 1994.
  Google Scholar

Haraway, Donna, Staying With the Trouble: Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, 2016.
  Google Scholar

Herbert, Zbigniew, Apollo i Marsjasz, Czarna róża, Gauguin Koniec, Pan Cogito a pop. W: tegoż Wiersze zebrane, opracowanie Ryszard Krynicki, Kraków: Wydawnictwo a-5, 2008.
  Google Scholar

Herbert, Zbigniew Listy do Muzy. Gdynia: Wydawnictwo Małgorzata Marchlewska, 2000.
  Google Scholar

Leclercq-Neveu, Bernadette, Marsyas, le martyr de l'Aulos, „Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens”1989, t. 4, nr 2.
  Google Scholar

Maurin-Białostocka, Jolanta, Posłowie. W: Irving Stone, Pasja życia. Tłumaczenie Wanda Kragen, Warszawa: PIW, 1956 wyd. II.
  Google Scholar

Montagu, Jeremy, Instrumenty muzyczne w Biblii. Przekład Grzegorz Kubles, Kraków: Homini, 2006.
  Google Scholar

Mrowcewicz, Krzysztof, Rękopis znaleziony na ścianie, Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2017.
  Google Scholar

Nietzsche, Fryderyk Narodziny tragedii. Przekład Leopold Staff, Warszawa, 1926.
  Google Scholar

Owidiusz, Metamorfozy. Przekład Anna Kamieńska, t.1, Wrocław: Ossolineum, 2004.
  Google Scholar

Papadopoulou, Zozie, Pirenne-Delforge, Vinciane, Inventer et réinventer l’aulos, w: Chanter les dieux, red. Pierre Brulé et Christophe Vendries, Presses universitaires de Rennes, 2001, https://doi.org/10.4000/books.pur.23694
  Google Scholar

Platon, Państwo, tłumaczenie i opracowanie Władysław Witwicki, Warszawa: Wiedza, 1948, t.1.
  Google Scholar

Plutarch z Cheronei, Alkibiades. W: Żywoty sławnych mężów. Tłumaczenie Mieczysław Brożek, Wrocław: Ossolineum, 2006.
  Google Scholar

Pseudo-Plutarch, O muzyce. Przekład Krystyna Bartol, Wrocław: Ossolineum, 1992.
  Google Scholar

Pucek, Robert, Dźwięki: Krzyk żurawinowych smoków. „Dwutygodnik”; dwutygodnik.com/artykul/6179-dzwieki-krzyk-zurawinowych-smokow.html.
  Google Scholar

Rachuta, Robert, Muzyka w Biblii. Praca doktorska napisana pod kier. prof. dra hab. K. Ilskiego, UAM, 2006.
  Google Scholar

Rubix, Edo, Medusa, resposabilitat sonora entre germanes, A*Desk Magasine, 2022; https://a-desk.org/en/magazine/medusa-responsabilidad-sonora-entre-hermanas/
  Google Scholar

Sachs, Carl, Historia instrumentów muzycznych. Tłumaczenie Stanisław Olędzki, Kraków: PWM, 1989.
  Google Scholar

Sachs, Carl, Muzyka w świecie starożytnym. Przekład Zofia Chechlińska, Warszawa: PIW, 1981.
  Google Scholar

Semenchenko, Lada, Marsyas, Olympos, Hyagnis and the Myth of the Invention of the Aulos, “Journal of Ancient History”, 2019, 4.
  Google Scholar

Stone, Irving, Pasja życia. Tłumaczenie Wanda Kragen, Warszawa: PIW, 1956 wyd. II.
  Google Scholar

Szczurowski, Michał, Patos. W: Ilustrowany słownik terminów literackich, red. Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2018.
  Google Scholar

Szturc, Włodzimierz, Apollo i Marsjasz – repartycja mitu. W: Marek Dybizbański, Włodzimierz Szturc, Mitoznawstwo porównawcze, Kraków: WUJ, 2006.
  Google Scholar

Trzęsiok, Marcin, Muzyka i doświadczenie. Eseje i studia. Kraków: PWM, 2023.
  Google Scholar

Valles, Alissa, O wierszu „Apollo i Marsjasz”. Tłumaczenie Magda Heydel; https://fundacjaherberta.com/zbigniew-herbert/tworczosc/poeta-w-oczach-poetow/o-wierszu-apollo-i-marsjasz/https)
  Google Scholar

Vergara Cerqueira, Fábio, Apollo and Marsyas: musical contest or duel? a mythological approach of the symbolic duality between the Lýra and the Aulós. “Classica - Revista Brasileira de Estudos Clássicos”, 2012, nr 1-2. https://revista.classica.org.br/classica/issue/archive.
  Google Scholar

West, Martin L., Muzyka starożytnej Grecji. Tłumaczenie Anna Maciejewska, Maciej Kaziński, Kraków: Homini, 2003.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-04-29

Cited By / Share

Nawarecki, A. (2025) „Aulos: Pasja życia”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 348(1), s. 70–77. doi: 10.36744/k.3691.

Autorzy

Aleksander Nawarecki 
alnawar@wp.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-7271-2080

Aleksander Nawarecki – prof. dr hab., pracownik Uniwersytetu Śląskiego; historyk i teoretyk literatury. Edytor i komentator poezji ks. Baki (Czarny karnawał, 1991), badacz literatury romantycznej (Mały Mickiewicz, 2003; Dialog troisty. Colloquia o Juliuszu Słowackim, 2019, podręcznik szkolny Przeszłość to dziś, 2003–2025). Autor książek o przedmiotach, roślinach i zwierzętach w literaturze (Rzeczy i marzenia, 1993; Pokrzywa, 1996; Parafernalia, 2014), a także esejów o Śląsku (Lajerman, 2011). Pomysłodawca i  współredaktor serii Miniatura i mikrologia literacka (2000–2003), a także Ilustrowanego słownika terminów literackich (2018).



Statystyki

Abstract views: 10
PDF downloads: 17