Aulos
Pasja życia
Aleksander Nawarecki
alnawar@wp.plUniwersytet Śląski w Katowicach (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7271-2080
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest aulosowi, zapomnianemu starogreckiemu instrumentowi dętemu. Jego przenikliwy dźwięk mógł wywoływać trans, dlatego wykorzystywany był zarówno do wyrażania radości jak pasyjnej grozy. W mitologii kojarzony z pojedynkiem Apolla i Marsjasza, czemu poświęcony został słynny wiersz Zbigniewa Herberta. Starcie lirnika i aulety, ważne dla kultury europejskiej, interpretować można zarówno w kontekście biblijnym jak sztuki nowoczesnej (van Gogh). Autor eseju zwraca uwagę na intrygujące podobieństwo gry na podwójnej piszczałce i dwu saksofonach, stosowane w muzyce jazzowej i rockowej.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
aulos, pasja, Marsjasz, Euterpe, Zbigniew HerbertBibliografia
Arystoteles, Poetyka. W: tegoż Trzy poetyki klasyczne. Tłumaczenie Tadeusz Sinko, Wrocław: Ossolineum, 1951.
Google Scholar
Arystoteles, Poetyka. W: Retoryka. Poetyka. Tłumaczenie Henryk Podbielski, Warszawa: PWN, 1988.
Google Scholar
Arystoteles, Polityka. Tłumaczenie Ludwik Piotrowicz, w: tegoż, Dzieła wszystkie, t. I , Warszawa: PWN, 2003.
Google Scholar
Cixous, Hélène, Śmiech Meduzy. Tłumaczenie Anna Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4/5/6.
Google Scholar
Czech, Adam, Ordynaci i trędowaci. Społeczne role instrumentów muzycznych. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2013.
Google Scholar
Frontisi-Ducroux, Françoise, Athéna et l’invention de la flûte , w: Musica e Storia”, t. II, Venise: Fondazione Ugo e Olga Levi, 1994.
Google Scholar
Haraway, Donna, Staying With the Trouble: Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, 2016.
Google Scholar
Herbert, Zbigniew, Apollo i Marsjasz, Czarna róża, Gauguin Koniec, Pan Cogito a pop. W: tegoż Wiersze zebrane, opracowanie Ryszard Krynicki, Kraków: Wydawnictwo a-5, 2008.
Google Scholar
Herbert, Zbigniew Listy do Muzy. Gdynia: Wydawnictwo Małgorzata Marchlewska, 2000.
Google Scholar
Leclercq-Neveu, Bernadette, Marsyas, le martyr de l'Aulos, „Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens”1989, t. 4, nr 2.
Google Scholar
Maurin-Białostocka, Jolanta, Posłowie. W: Irving Stone, Pasja życia. Tłumaczenie Wanda Kragen, Warszawa: PIW, 1956 wyd. II.
Google Scholar
Montagu, Jeremy, Instrumenty muzyczne w Biblii. Przekład Grzegorz Kubles, Kraków: Homini, 2006.
Google Scholar
Mrowcewicz, Krzysztof, Rękopis znaleziony na ścianie, Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2017.
Google Scholar
Nietzsche, Fryderyk Narodziny tragedii. Przekład Leopold Staff, Warszawa, 1926.
Google Scholar
Owidiusz, Metamorfozy. Przekład Anna Kamieńska, t.1, Wrocław: Ossolineum, 2004.
Google Scholar
Papadopoulou, Zozie, Pirenne-Delforge, Vinciane, Inventer et réinventer l’aulos, w: Chanter les dieux, red. Pierre Brulé et Christophe Vendries, Presses universitaires de Rennes, 2001, https://doi.org/10.4000/books.pur.23694
Google Scholar
Platon, Państwo, tłumaczenie i opracowanie Władysław Witwicki, Warszawa: Wiedza, 1948, t.1.
Google Scholar
Plutarch z Cheronei, Alkibiades. W: Żywoty sławnych mężów. Tłumaczenie Mieczysław Brożek, Wrocław: Ossolineum, 2006.
Google Scholar
Pseudo-Plutarch, O muzyce. Przekład Krystyna Bartol, Wrocław: Ossolineum, 1992.
Google Scholar
Pucek, Robert, Dźwięki: Krzyk żurawinowych smoków. „Dwutygodnik”; dwutygodnik.com/artykul/6179-dzwieki-krzyk-zurawinowych-smokow.html.
Google Scholar
Rachuta, Robert, Muzyka w Biblii. Praca doktorska napisana pod kier. prof. dra hab. K. Ilskiego, UAM, 2006.
Google Scholar
Rubix, Edo, Medusa, resposabilitat sonora entre germanes, A*Desk Magasine, 2022; https://a-desk.org/en/magazine/medusa-responsabilidad-sonora-entre-hermanas/
Google Scholar
Sachs, Carl, Historia instrumentów muzycznych. Tłumaczenie Stanisław Olędzki, Kraków: PWM, 1989.
Google Scholar
Sachs, Carl, Muzyka w świecie starożytnym. Przekład Zofia Chechlińska, Warszawa: PIW, 1981.
Google Scholar
Semenchenko, Lada, Marsyas, Olympos, Hyagnis and the Myth of the Invention of the Aulos, “Journal of Ancient History”, 2019, 4.
Google Scholar
Stone, Irving, Pasja życia. Tłumaczenie Wanda Kragen, Warszawa: PIW, 1956 wyd. II.
Google Scholar
Szczurowski, Michał, Patos. W: Ilustrowany słownik terminów literackich, red. Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2018.
Google Scholar
Szturc, Włodzimierz, Apollo i Marsjasz – repartycja mitu. W: Marek Dybizbański, Włodzimierz Szturc, Mitoznawstwo porównawcze, Kraków: WUJ, 2006.
Google Scholar
Trzęsiok, Marcin, Muzyka i doświadczenie. Eseje i studia. Kraków: PWM, 2023.
Google Scholar
Valles, Alissa, O wierszu „Apollo i Marsjasz”. Tłumaczenie Magda Heydel; https://fundacjaherberta.com/zbigniew-herbert/tworczosc/poeta-w-oczach-poetow/o-wierszu-apollo-i-marsjasz/https)
Google Scholar
Vergara Cerqueira, Fábio, Apollo and Marsyas: musical contest or duel? a mythological approach of the symbolic duality between the Lýra and the Aulós. “Classica - Revista Brasileira de Estudos Clássicos”, 2012, nr 1-2. https://revista.classica.org.br/classica/issue/archive.
Google Scholar
West, Martin L., Muzyka starożytnej Grecji. Tłumaczenie Anna Maciejewska, Maciej Kaziński, Kraków: Homini, 2003.
Google Scholar
Autorzy
Aleksander Nawareckialnawar@wp.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-7271-2080
Aleksander Nawarecki – prof. dr hab., pracownik Uniwersytetu Śląskiego; historyk i teoretyk literatury. Edytor i komentator poezji ks. Baki (Czarny karnawał, 1991), badacz literatury romantycznej (Mały Mickiewicz, 2003; Dialog troisty. Colloquia o Juliuszu Słowackim, 2019, podręcznik szkolny Przeszłość to dziś, 2003–2025). Autor książek o przedmiotach, roślinach i zwierzętach w literaturze (Rzeczy i marzenia, 1993; Pokrzywa, 1996; Parafernalia, 2014), a także esejów o Śląsku (Lajerman, 2011). Pomysłodawca i współredaktor serii Miniatura i mikrologia literacka (2000–2003), a także Ilustrowanego słownika terminów literackich (2018).
Statystyki
Abstract views: 10PDF downloads: 17
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Aleksander Nawarecki

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.