Ikonograficzny, krytyczny i materialistyczny: projekt A–Z Andrzeja Tobisa

Artykuł recenzowany

Anna Kałuża

Anna.Kaluza@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6267-1043

Abstrakt

Artykuł jest analizą projektu Andrzeja Tobisa A–Z. Ilustrowany słownik języka niemieckiego i polskiego z perspektywy estetyczno-historycznej. Estetyczna perspektywa pozwala uwypuklić doniosłość projektu Tobisa w zakresie nowatorskiego ujęcia relacji fotograficzno-narracyjnych, oglądanych w kontekstach ikonograficznych. Z kolei historyczne ukierunkowanie refleksji nad projektem Tobisa wydobywa rozumienie fotografii jako medium krytycznego i analitycznego, współuczestniczącego w świecie, sytuującego się na granicy sztuki i nauki, zdolnego do przeformułowania warunków poznania i percepcji. Dodatkowymi aspektami interpretacji są odwołania do innych projektów o podobnych ambicjach: Atlasu obrazów Mnemosyne Aby’ego Warburga, The Bowery in Two Inadequate Descriptive Systems Marthy Rosler oraz Zapisu socjologicznego Zofii Rydet.


Słowa kluczowe:

słownik, album, fotografie, ikonograficzność, krytyczność

Alpers Svetlana, Interpretacja bez reprezentacji, albo oglądanie Panien dworskich, przeł. Magda Szcześniak, w: Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, red. Iwona Kurz, Łukasz Zaremba, Paulina Kwiatkowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.
  Google Scholar

Braudel Fernand, Gry wymiany. Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV-XVIII wiek, t.2, przeł. Ewa Dorota Żółkiewska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2019.
  Google Scholar

Clifford James, O kolekcjonowaniu sztuki i kultury, przeł. Joanna Iracka, w; tegoż, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
  Google Scholar

Didi-Huberman Georges, Atlas albo radosna wiedza podszyta niepokojem, przeł. Tomasz Stróżyński, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2020.
  Google Scholar

Hudzik Jan Paweł, 1994. Koncepcja wyobraźni w filozofii Kanta. „Sztuka i Filozofia” vol. 8, 93-122. http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Sztuka_i_Filozofia/Sztuka_i_Filozofia-r1994-t8/Sztuka_i_Filozofia-r1994-t8-s93-122/Sztuka_i_Filozofia-r1994-t8-s93-122.pdf
  Google Scholar

Mitchell William John Thomas, Pictorial Turn. In: Picture Theory: Essays on Visual and Verbal Representation, The University of Chicago Press, Chicago–London 1994.
  Google Scholar

Nead Lynda, The female Nude. Art, Obscenity and Sexuality, Routledge, London 1992.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203328194   Google Scholar

Rosler Martha, The Bowery in Two Inadequate Descriptive Systems, 1975-1976, [online:]
  Google Scholar

https://www.martharosler.net/the-bowery-in-two-inadequate-descriptive-systems
  Google Scholar

Sekula Allan, Społeczne użycia fotografii, przeł. Krzysztof Pijarski, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
  Google Scholar

Sontag Susan, Świat obrazów, w: tejże, O fotografii, przeł. Sławomir Magala, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2009.
  Google Scholar

Stiegler Bernd, Obrazy fotografii. Album metafor fotograficznych, przeł. Joanna Czudec, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2009.
  Google Scholar

Szcześniak Magda, Zaremba Łukasz, Zofia Rydet: Zapis wizualny, w: Kultura wizualna w Polsce. Fragmenty, red. Iwona Kurz, Paulina Kwiatkowska, Magda Szcześniak, Łukasz Zaremba, Fundacja Bęc Zmiana, Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2017.
  Google Scholar

Tobis Andrzej, A-Z. Słownik ilustrowany języka niemieckiego i polskiego, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Instytut Adama Mickiewicza, Warszawa 2014.
  Google Scholar

Tobis Andrzej, Poezja A–Z, Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu, Wrocław 2017.
  Google Scholar

Tobis Andrzej, Ruch Polski wokół słońca, Galeria Sztuki Współczesnej, Opole 2023?
  Google Scholar

Stroichita Victor, Ustanowienie obrazu. Metamalarstwo u progu epoki nowoczesnej, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-04-29

Cited By / Share

Kałuża, A. (2025) „Ikonograficzny, krytyczny i materialistyczny: projekt A–Z Andrzeja Tobisa”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 348(1), s. 189–200. doi: 10.36744/k.3840.

Autorzy

Anna Kałuża 
Anna.Kaluza@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0001-6267-1043

Anna Kałuża – dr hab., prof. UŚ, literaturoznawczyni i krytyczka literacka, pracuje w Instytucie Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego, redaktor naczelna „Śląskich Studiów Polonistycznych”, zajmuje się estetycznymi konsekwencjami przemian kulturowych, współczesną poezją i sztuką. Ostatnio opublikowała Splątane obiekty. Przechwycenia artystyczno-literackie w niewspółmiernym świecie (2019).



Statystyki

Abstract views: 15
PDF downloads: 12