Wystawa Wielkopolska plastyka gotycka (1936) na tle czasowych ekspozycji sztuki średniowiecznej w okresie międzywojennym
Patrycja Łobodzińska
plobodzinska@gmail.comMuzeum Narodowe w Poznaniu (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-9541-7930
Abstrakt
Wystawa Wielkopolska plastyka gotycka, zorganizowana w 1936 r. w Muzeum Wielkopolskim, była jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych międzywojennego Poznania, dotąd nigdy niepowtórzonym w takiej skali. Odnalezione materiały archiwalne (wycinki prasowe, fotografie i dokumentacja) umożliwiają analizę samej ekspozycji oraz jej społecznego odbioru. Źródła te pozwalają również na rekonstrukcję procesu organizacyjnego oraz układu przestrzennego wystawy. Stanowią punkt wyjścia do refleksji nad nowymi perspektywami, jakie wystawa wniosła do badań nad gotycką sztuką Wielkopolski, oraz do uchwycenia jej wyróżników na tle innych prezentacji sztuki średniowiecznej w okresie międzywojennym. Przyjęta w artykule perspektywa metahistorii sztuki, koncentrująca się na paradygmacie narodowym, pozwala osadzić wystawę w szerszym, ideologicznie nacechowanym i nasyconym nacjonalistycznymi treściami dyskursie toczącym się w ramach historii sztuki w XX w.
Słowa kluczowe:
wystawiennictwo, sztuka średniowieczna, gotyk, Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu, wystawa Wielkopolska plastyka gotycka (1936), Instytut Propagandy Sztuki w Warszawie, wystawa Polska sztuka gotycka (1935)Bibliografia
Ausstellung Gotik in Österreich. Veranstaltet vom Verein des Museumsfreunde in Wien im Österreichern Museum für Kunst und Industrie (15. September – 8 November 1926). Wien: Krystall-Verlag, 1926.
Google Scholar
Brosig, Alfred. Ołtarze gotyckie. Poznań: Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka, 1927.
Google Scholar
Brosig, Alfred. Rzeźba gotycka 1400–1450. Poznań: Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakładowa Fiszer i Majewski, 1928.
Google Scholar
Chmarzyński, Gwido. „Ruch Naukowy. Poznań 1936–1938”. Biuletyn Historii Sztuki 6, nr 1 (1938): 103–106.
Google Scholar
Costa, Teresa Maria. „A Transcultural Approach to Art History through the Lens of Its First International Conferences”. History of Humanities 7, nr 2 (2022): 235–250.
Google Scholar
Dalbor, Witold. „Nieznane późnogotyckie zabytki rzeźby i malarstwa w Wielkopolsce”. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 3, nr 3 (1934–1935): 238–252.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. „Madonna z Buku”. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 3, nr 4 (1934–1935): 364–374.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. „Muzeum Archidiecezjalne i wystawa wielkopolskiej plastyki gotyckiej”. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 5, nr 1 (1937): 96–98.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. „Ołtarz św. Apolonii w Głuchowie”. Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 10 (1936): 126–127.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. „Ołtarz św. Jana Chrzciciela z Cieszyna”. Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 10 (1936): 127–129.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. Recenzja Stilstufen der gotischen Tafelmalerei in Polen im XV. Jahrhundert, Michał Walicki. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 3, nr 3 (1934–1935): 264–269.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. „Trochę gotyckiej rzeźby wielkopolskiej”. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 3, nr 3 (1934–1935): 218–237.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. „Wystawa polskiej sztuki gotyckiej w Warszawie”. Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 3, nr 4 (1934–1935): 385–388.
Google Scholar
Dobrowolski, Tadeusz. „Wystawa polskiej sztuki gotyckiej w Warszawie”. Rocznik Krakowski 26 (1935): 208–230.
Google Scholar
Gieysztor-Miłobędzka, Elżbieta. „Polska Historia Sztuki – jej konserwatyzm i próby jego przezwyciężenia”. Kultura Współczesna 7, nr 4 (2000): 58–76.
Google Scholar
Grabski, Tadeusz Ignacy. „Muzeum Wielkopolskie pod pieczą dr. Nikodema Pajzderskiego. Skarby nasze muzealne rosną dalej”. W: Nikodem Pajzderski. Muzealnik – konserwator – historyk sztuki, redakcja Ewa Siejkowska-Askutja, 209–237. Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2014.
Google Scholar
Heydenreich, Ludwig Heinrich. „Der XIII. Internationale Kongress für Kunstwissenschaft in Stockholm”. Zeitschrift für Kunstgeschichte 2, nr 6 (1933): 410–414.
Google Scholar
Katalog polskiej sztuki cechowej XIV–XVI w. (rzeźba i malarstwo). Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1938.
Google Scholar
Labuda, Adam S. „«…eine von sinnvollen Zweckgefühlen erfüllte, herbe und großartige Kolonialkunst…». Europa Środkowo-Wschodnia w dyskursie historii sztuki”. W: Adam S. Labuda, Z dziejów historii sztuki. Polska, Niemcy Europa, 39–67. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2016.
Google Scholar
Labuda, Adam S. „Michała Walickiego i Juliusza Starzyńskiego Dzieje sztuki polskiej w II Rzeczpospolitej. Zachód, Polska, Wschód”. Artium Quaestiones 19 (2019): 339–365.
Google Scholar
Labuda, Adam S. „Polska historia sztuki i «Ziemie Odzyskane»”. W: Adam S. Labuda, Z dziejów historii sztuki. Polska, Niemcy Europa, 69–104. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2016.
Google Scholar
Materiały do dziejów Instytutu Propagandy Sztuki (1930–1939). Opracowanie Joanna Sosnowska. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1992.
Google Scholar
Obrazy polskiego pochodzenia w Muzeum Narodowym w Krakowie wiek XIV–XVI. Opracowanie Feliks Kopera, Józef Kwiatkowski. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 1929.
Google Scholar
Orsová, Martina. „Návrat k výstave Staré umění na Slovensku v Prahe v roku 1937”. Ročenka Slovenskej národnej galérie v Bratislave 19 (2011): 71–87.
Google Scholar
Passini, Michaela, „Manufacturing National Boundaries? The Notion of Style Between Identity Constructions and Spatial Approaches”. Artl@s Bulletin 13, nr 2 (2024): 29–38.
Google Scholar
Patała Agnieszka, „Konserwacja w cieniu wojny. Okoliczności, konteksty oraz przebieg prac konserwatorskich i restauratorskich nad poliptykiem z Góry w latach 1938–1943”. Biuletyn Historii Sztuki 84, nr 3 (2022), s. 593–626.
Google Scholar
Patała Agnieszka, „Masters without Names in Medieval Silesia: the Master of the Years 1486–1487, the Master of the Gießmannsdorf Polyptych and the Wilhelm Kalteysen von Oche”. Journal of Art Historiography 22 (2020): 1–18.
Google Scholar
Polska sztuka gotycka. Katalog wystawy zorganizowanej przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie (kwiecień–maj 1935 roku). Opracował dr. Michał Walicki, docent Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa: Instytut Propagandy Sztuki, z zasiłkiem Funduszu Kultury Narodowej, 1935.
Google Scholar
Schlesische Malerei und Plastik des Mittelalters. Kritischer Katalog des Ausstellung in Breslau 1926. Redakcja Heinz Braune, Erich Wiese. Leipzig: Alfred Kröner Verlag, 1929.
Google Scholar
Soćko, Adam. „Kilka uwag o poznańskiej wystawie Wielkopolskiej Plastyki Gotyckiej z 1936 roku”. W: Nikodem Pajzderski. Muzealnik – konserwator – historyk sztuki, redakcja Ewa Siejkowska-Askutja, 239–258. Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2014.
Google Scholar
Sławska, Aniela. „No i co teraz zrobimy?” Pamiętnik z pewnej wycieczki. Poznań: Instytut Historii Sztuki UAM, 2019.
Google Scholar
Výstava Staré umění na Slovensku, 1937. Praha: Umělecká beseda, 1938.
Google Scholar
Walczak, Marek. „Michał Walicki (1904–1966)”. Rocznik Historii Sztuki 35 (2011): 127–136.
Google Scholar
Walicki, Michał. „Po wystawie polskiej sztuki gotyckiej w Instytucie Propagandy Sztuki”. Nike 1 (1937): 51–71.
Google Scholar
Walicki, Michał. „Z badań nad problemem narodowości i rozwojem indywidualizmu w malarstwie gotyckim”. Życie Sztuki 1 (1934): 67–100.
Google Scholar
Wielkopolska plastyka gotycka. Katalog wystawy zorganizowanej przez koło historyków sztuki studentów Uniwersytetu Poznańskiego w Muzeum Wielkopolskim, maj–czerwiec 1936. Opracował dr. Gwido Chmarzyński. Poznań: Z zasiłku Funduszu Kultury Narodowej, nakładem Koła Historyków Sztuki Studentów Uniwersytetu Poznańskiego, 1936.
Google Scholar
Wilczyński, Leszek. „Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu w okresie II Rzeczypospolitej”. Poznańskie Studia Teologiczne 15 (2003): 191–209.
Google Scholar
Zadrożny, Tadeusz. „Okiem Freya i Grundmanna. O wystawie Kunstwerke und Kunstdenkmäler im ehemaligen Polen otwartej w październiku 1939 roku”. Biuletyn Historii Sztuki 70, nr 3–4 (2008): 513–540.
Google Scholar
Autorzy
Patrycja Łobodzińskaplobodzinska@gmail.com
Muzeum Narodowe w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0001-9541-7930
Patrycja Łobodzińska, doktor historii sztuki, absolwentka Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, kuratorka Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego w Poznaniu. Autorka nagrodzonej w konkursie im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa książki Średniowieczne rzeźby z Pomorza Zachodniego w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu (2023), współautorka wystawy Powiadacze. Dialog między sztuką współczesną i średniowieczną (Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2023).
Statystyki
Abstract views: 21PDF downloads: 7
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Patrycja Łobodzińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
