Muzyczno-plastyczne figury znoju: (Heine / Schubert, Jan Sebastian Bach)

Ireneusz Gielata

doi:10.36744/k.3702

Musical and Visual Representations of Toil

(Heine/Schubert, Johann Sebastian Bach)

Peer-reviewed article

Ireneusz Gielata

ireneusz1@poczta.onet.pl
Uniwersytet Śląski (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-1097-9107

DOI: https://doi.org/10.36744/k.3702

Abstract

In Aby Warburg’s Bilderatlas MNEMOSYNE, the figure of toil is represented by Atlas. Georges Didi-Huberman (see: G. Didi-Huberman, Atlas, or the Anxious Gay Science) perceived Warburg’s project as “a workshop of ever potential thought” and “added” to this “memory atlas” a musical image: a poem / song by Heine / Schubert entitled Atlas. Johann Sebastian Bach illustrated the gesture of carrying, representing human suffering, in the art of sound in his Passions. This article attempts to analyse the works of the cantor from Leipzig using the concepts proposed by Warburg (Nachleben, Pathosformel) and images from his Atlas in order to perceive the musical Passions as, using the words of Didi-Huberman, “anxious gay science” but also “gay science full of hope”.

Keywords:

Heine, Schubert, J.S. Bach, music

References

Augustyn z Hippony, Kazania na Boże Narodzenie i Objawienie Pańskie. Przekład, wprowadzenie i objaśnienia Mateusz Stróżyński. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2019.
Google Scholar

Careri, Giovanni, Caravaggio. Stworzenie widza. Przekład. Krzysztof Stopa. Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2020.
Google Scholar

Didi-Huberman, Georges, Atlas albo radosna wiedza podszyta niepokojem. Przełożył Tomasz Stróżyński. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2020.
Google Scholar

Dürr, Alferd, Kantaty Jana Sebastiana Bacha. Tłumaczenie Andrzej A. Teske. Lublin: Polihymnia, 2004.
Google Scholar

Gardiner, John Eliot. Muzyka w zamku niebios. Portret Johanna Sebastiana Bacha. Przełożyła Katarzyna Matwiejczuk. Kraków: PWM, 2022.
Google Scholar

Hadjadj, Fabrice, Raj za drzwiami. Esej o kłopotliwej radości. Przełożyła Justyna Nowakowska. Warszawa: PIW, 2021.
Google Scholar

Przybylski, Ryszard, Homilie na Ewangelię Dzieciństwa. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2007.
Google Scholar

Schubert, Franz, Piękna młynarka. Słowa: Wilhelm Müller, Podróż zimowa Słowa: Wilhelm Müller, Łabędzi śpiew. Słowa: Ludwig Rellstab, Heinrich Heine, Johann Gabriel Seidl. Przełożył Andrzej Lam. Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2019.
Google Scholar

Teksty kantat Jana Sebastiana Bacha w polskim przekładzie. Tłumaczenie Armina Teske (kantaty kościelne), Andrzej A. Teske (kantaty świeckie). Lublin: Polihymnia, 2004.
Google Scholar

Warburg, Aby, Atlas obrazów. Mnemosyne. Tłumaczenie Paweł Brożyński, Małgorzata Jędrzejczyk. Warszawa, Kraków: Narodowe Centrum Kultury Fundacja SPLOT, 2016.
Google Scholar

Download

pdf (Język polski)

Published

2025-04-29

Cited by

Gielata, I. (2025) “Musical and Visual Representations of Toil : (Heine/Schubert, Johann Sebastian Bach)”, Konteksty, 348(1), pp. 56–61. doi: 10.36744/k.3702.

Authors

Ireneusz Gielata
ireneusz1@poczta.onet.pl
Uniwersytet Śląski Poland
https://orcid.org/0000-0002-1097-9107

Ireneusz Gielata – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Śląskiego; historyk literatury zajmujący się zagadnieniami dotyczącymi teorii i historii powieści, teorii narracji historycznej, a w obrębie historii literatury – genealogią polskiej i europejskiej nowoczesności oraz badaniem związków pomiędzy literaturą nowoczesną a biologią i medycyną oraz muzyką, plastyką i architekturą. Współredaktor i członek Rady Naukowej serii wydawniczych „ars medica ac humanitas” i „Noctes Medicae”, a także współredaktor działu historii literatury pisma naukowego „Świat i Słowo”. Autor monografii naukowych: Nad studnią Ateny. O „Rozdwojonym w sobie” Teodora Parnickiego, Bolesław Prus na progu nowoczesności. Pomysłodawca i współorganizator Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Dawnej Improwizowanej „All’Improviso” w Gliwicach.