Osterwa – aktor w teatrze życia
Marzena Kuraś
mkuras@ispan.plInstytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4899-5695
Abstrakt
Artykuł ukazuje sposób funkcjonowania twórcy Reduty, Juliusza Osterwy, w przestrzeni społeczno-politycznej. Punkt ciężkości przeniesiono z aktywności teatralnej na metody działania w życiu publicznym i na relacje z ludźmi decydującymi o możliwościach realizacji planowanych przedsięwzięć artystycznych. Zwrócono uwagę na sieć powiązań wolnomularskich, mających w dwudziestoleciu międzywojennym znaczny wpływ na rzeczywistość, nie tylko społeczną czy polityczną, ale także artystyczną. Osterwa, zainteresowany ezoteryką, antropozofią i romantycznym spirytualizmem, członek pierwszej założonej w niepodległej Polsce loży masońskiej, miał w środowisku wolnomularskim rozległe kontakty i wykorzystywał je do realizacji planów teatralnych. Przedmiotem refleksji jest też jego działalność jako artysty-społecznika i artysty-obywatela, co niejednokrotnie wynikało z wolnomularskich ideałów. Powiązanie wybranych epizodów z biografii Osterwy z historycznymi i instytucjonalnymi uwarunkowaniami oraz z inspiracjami religijno-ezoterycznymi umożliwiło ukazanie różnych aspektów osobowości artysty i jego skomplikowanych relacji z władzami państwowymi w dwudziestoleciu międzywojennym i w pierwszych latach powojennych.
Słowa kluczowe:
Juliusz Osterwa, Reduta, Mieczysław Limanowski, wolnomularstwo, teatr polski 1918-1939, polityka kulturalnaBibliografia
Chajn, L. (1984). Polskie wolnomularstwo 1920-1938. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Hass, L. (1973). Liberałowie, ezoterycy, piłsudczycy, Dzieje najnowsze, 3, 55, https://www.europeana.eu/pl/item/0940431/_nn374Xx
Google Scholar
Kanior, M. (1991). Pięćdziesiąt lat działalności benedyktynów tynieckich 1939-1989. Analecta Cracoviensia, XXIII, 326-257.
DOI: https://doi.org/10.15633/acr.3159
Google Scholar
Limanowski, M. Osterwa, J. (1987). Listy (Z. Osiński, red.). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Osiński Z. (1999). Mieczysław Limanowski – dzisiaj, Konteksty. 3–4, s. 73-84.
Google Scholar
Osiński, Z. (2003). Pamięć Reduty. Osterwa. Limanowski. Grotowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Osterwa, J. (1968). Listy (E. Krasiński, red.). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Osterwa, J. (1990). Reduta i teatr: Artykuły, wywiady, wspomnienia, 1914–1947 (Z. Osiński, red.). Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze.
Google Scholar
Osterwa, J. (1991). Z zapisków (I. Guszpit, red.). Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze.
Google Scholar
Osterwa, J. (2010). Raptularz kijowski (I. Guszpit, red., wstęp). Wrocław: Wydawnictwo Instytutu im. Jerzego Grotowskiego.
Google Scholar
Sapieżyna z Windisch-Graetzów, M. (2011). Indywidualność Juliusza Osterwy w życiu codziennym i stosunkach z nami (M. Osterwa-Czekaj, oprac.). Perfomer, 3. https://grotowski.net/performer/performer-3/indywidualnosc-juliusza-osterwy-w-zyciu-codziennym-i-stosunkach-z-nami
Google Scholar
Schiller, L. (1983). Droga przez teatr, 1924-1939 (J. Timoszewicz, oprac.). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Schuré, É. (1939). Wielcy wtajemniczeni (R. Centnerszwerowa, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo J. Kubickigo.
Google Scholar
Szczublewski, J. (1965). Pierwsza Reduta Osterwy. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Szczublewski, J. (1971). Żywot Osterwy, Warszawa: PIW.
Google Scholar
Autorzy
Marzena Kuraśmkuras@ispan.pl
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-4899-5695
Historyk teatru XX wieku, zajmuje się teatrem dwudziestolecia międzywojennego i PRL-u, edytorka, m.in. korespondencji Romana Brandstaettera, Wilama Horzycy, Witolda Gombrowicza, Tymona Terleckiego. Drukuje w "Pamiętniku Teatralnym", „Twórczości”. Ostatnia książka to Dawny afisz teatralny w zbiorach Instytutu Sztuki PAN (2017). Od 1980 pracuje w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk, kierownik Zbiorów Specjalnych.
Statystyki
Abstract views: 301PDF downloads: 423
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Marzena Kuraś
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
