Osterwa na froncie
Jagoda Hernik Spalińska
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7813-3212
Abstrakt
Tekst dotyczy lat 1919–1920, czasu odzyskania przez Polskę niepodległości i wojny polsko-bolszewickiej, który z przyczyn cenzuralnych był skrótowo omawiany w literaturze poświęconej Juliuszowi Osterwie i Reducie, chociaż zarówno Osterwa, jak i jego zespół byli w tę wojnę zaangażowani. Autorka próbuje odtworzyć warunki społeczno-polityczne, w jakich twórca Reduty otwierał teatr w 1919. Skupia się na tym, jak stan wojny ze wszystkimi sąsiadami Polski wpływał na dyskusje na temat zadań teatru. Opisuje również związki intelektualne Osterwy ze Stefanem Żeromskim i Wincentym Lutosławskim, którzy pozostawali wówczas w orbicie myśli Romana Dmowskiego, ideologa Narodowej Demokracji. Na tej podstawie stawia tezę, że w latach 1919–1920 myślenie Osterwy o scenie narodowej i powinnościach „nowoczesnego Polaka” było bliskie endeckim ideom, Reduta zaś – w pierwszych miesiącach swej działalności – była dla środowisk prawicowych nadzieją na odnowienie polskiego teatru.
Słowa kluczowe:
Juliusz Osterwa, Reduta, Roman Dmowski, Narodowa Demokracja, wojna polsko-bolszewicka, Stefan ŻeromskiBibliografia
Białota, M. (1989). Dramaty Żeromskiego w Reducie. Z zagadnień, inscenizacji i recepcji krytycznej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Cywiński, B. (1985). Rodowody niepokornych. Paris: Editions Spotkania.
Google Scholar
Davies, N. (2006) Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 (A. Pawelec, tłum.). Kraków: Znak.
Google Scholar
Limanowski, M. Osterwa, J. (1987). Listy (Z. Osiński, red.). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Lutosławski, W. (1937). Główne prawdy. Lotosu 2, 3, 4. https://sbc.org.pl/dlibra/publication/17234/edition/15050
Google Scholar
Marchlewski, J. (1953). Listy do St. Żeromskiego i Wł. Orkana (A. Słapa, red.). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Marszałek, A. (2019). Zła prasa Reduty. W: D. Kosiński, & W. Świątkowska (red.) Reducie na stulecie: Studia i rozpoznania (s. 365-377). Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
Google Scholar
Osiński, Z. (2003) Pamięć Reduty: Osterwa, Limanowski, Grotowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Osterwa, J. (1968). Listy (E. Krasiński, red.). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Osterwa, J. (1990). Reduta i teatr. Z. Osiński (red.). Wrocław: Wiedza o kulturze.
Google Scholar
Osterwa, J. (1992). Z zapisków. I. Guszpit, (wybór i red.). Wrocław: Wiedza o kulturze.
Google Scholar
Osterwa, J. (2010), Raptularz kijowski. W: I. Guszpit (red.). Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
Google Scholar
Piekarski, S. (1999). Polskie teatry żołnierskie 1915-1939. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, Departament Społeczno-Wychowawczy, Dom Wojska Polskiego
Google Scholar
Szczublewski, J. (1965). Pierwsza Reduta Osterwy. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Szczublewski, J. (1971). Żywot Osterwy. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Świątkowska, W. (2018). Koncepcje teatru społecznie zaangażowanego. Pamiętnik Teatralny, 3 (267), 146-168. https://doi.org/10.36744/pt.423
DOI: https://doi.org/10.36744/pt.423
Google Scholar
Wosiek, M. (1980) Polskie teatry wojskowe 1915-1922. Pamiętnik Teatralny, 1 (113), 102-119.
Google Scholar
Żeromski, S. (1970). Dzienniki (t. 7, J. Kądziela, red.). Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Autorzy
Jagoda Hernik SpalińskaInstytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-7813-3212
Dr hab., profesor w Instytucie Sztuki PAN (Warszawa) w Zakładzie Teatru oraz w Zbiorach Specjalnych (Dokumentacja Teatru), historyk teatru. Prowadzi studia podyplomowe w IS PAN na kierunku teatrologia. Wydała książki: Wileńskie Środy Literackie 1927-1939 ( IBL PAN, 1998), Życie teatralne w Wilnie podczas II wojny światowej (IS PAN, 2005), Anty-Ifigenia (IS PAN, 2014). Teksty z historii teatru drukowała m.in. w "Pamiętniku Teatralnym", "Notatniku Teatralnym", litewskim piśmie "Menotyra"; o współczesnym teatrze pisała m.in. w "Dialogu", "Teatrze", "Didaskaliach", litewskim "Teatrasie" (ogółem ok. 200 publikacji). Od listopada 2019 redaktor naczelny teatrologii.info. Oprócz podstawowego zainteresowania, jakim jest historia i współczesność teatru, zajmuje się dramatologią.
Statystyki
Abstract views: 327PDF downloads: 292
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Jagoda Hernik Spalińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Jagoda Hernik Spalińska, Recenzja książki Jolanty Dygul «Metateatralność w dramaturgii Carla Goldoniego» , Pamiętnik Teatralny: Tom 65 Nr 3 (2016)
