Genezja – modlitwa i pełnosłowie
Tadeusz Kornaś
tadeusz.kornas@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-1114-6393
Abstrakt
Juliusz Osterwa podczas drugiej wojny światowej, którą postrzegał jako czas oczyszczenia i pokuty, planował powołanie dwóch bractw aktorskich – Genezji i Dali. Dal miała być bractwem świeckim, Genezja – religijnym, a dokładniej katolickim. W wojennych dziennikach i zeszytach tematycznych przygotowywał projekty działania tych stowarzyszeń mających służyć całkowitemu przeobrażeniu teatru. W artykule podjęto próbę przedstawienia praktycznych rozwiązań przygotowywanych dla Genezji. Na podstawie niepublikowanych manuskryptów z lat 1941–1944 – dziennika, modlitewnika Genezji oraz kilku zeszytów analizujących strukturę mszy świętej – autor stawia tezę, że praca w Genezji miała być zwieńczeniem drogi prowadzącej do teatru rozumianego jako misterium, a praktyczne ćwiczenia oparte na tekstach liturgicznych i modlitewnych miały stać się wehikułem wynoszącym teatr na poziom duchowy. W dokumentach można również znaleźć konkretne rozwiązania dotyczące przestrzeni scenicznej i przestrzeni warsztatowej: „świętnią” (świątynią) Genezji miał się stać kościół Świętego Krzyża w Krakowie, a miejscem warsztatowej pracy (Genezjanum) – zamek w Pieskowej Skale. Jednak po wojnie, po zmianie ustroju, bractwa się nie ukonstytuowały, a Osterwa kontynuował pracę w teatrach repertuarowych.
Słowa kluczowe:
Juliusz Osterwa, Reduta, Genezja, teatr a msza święta, teatr liturgicznyBibliografia
Bouyer, L. (2009). Architektura i liturgia( P. Włodyga, tłum). Kraków: Astraia.
Google Scholar
Guszpit, I. (1989). Przez teatr – poza teatr: Szkice o Juliuszu Osterwie. Wrocław: „ELS”.
Google Scholar
Guszpit, I. (2003). Sceny z mojego teatru. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Google Scholar
Limanowski, M., Osterwa, J. (1987). Listy (Z. Osiński, red.). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Magrysiewicz-Dobrzańska, K., Grochal, A. (1999). Zmiany wystroju kościoła św. Krzyża. W: Z. Kliś, & G. Lichończak-Nurek (red.), Studia z dziejów kościoła św. Krzyża w Krakowie. Kraków: UNUM.
Google Scholar
Muszyńska, L. (2009). Reduta jako mistyczne zwierciadło świata. Toruń: 2009: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Orzechowski, E. (1974). Stary Teatr i Studio. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Osiński, Z. (2003). Pamięć Reduty: Osterwa, Limanowski, Grotowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Osiński, Z. (2005). Przypomnienie „Genezji” Juliusza Osterwy. W: M. Leyko, & I. Jajte-Lewkowicz (red.), Etos życia – etos sztuki: Wokół legendy o św. Genezjuszu – aktorze (s. 139-163), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Osterwa, J. (1945). I ja tak widzę przyszłą w Polsce sztukę....Tygodnik Powszechny, 1, 4.
Google Scholar
Osterwa, J. (1968). Listy (E. Krasiński, red.). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Osterwa, J. (2004). Przez teatr – poza teatr (I. Guszpit, D. Kosiński, wybór, red.). Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana.
Google Scholar
Osterwa, J. (2007). „Antygona”, „Hamlet”, „Tobiasz” dla Teatru Społecznego (I. Guszpit, & D. Kosiński, wyb., red.). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Szczublewski, J. (1971). Żywot Osterwy. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Materiały archiwalne:
Google Scholar
Osterwa, J. (1940-1944a). Genezja: Modlitewnik (MT/IX/489/9). Muzeum Teatralne, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Osterwa, J. (1940-1944b). ORDO MISSAE: Obrzęd Św. Uczty” (MT/IX/493/6). Muzeum Teatralne, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Osterwa, J. (1940-1944c). ŚwiętoUczta (MT/IX/493/1). Muzeum Teatralne, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Osterwa, J. (1940-1944d). Bogusłużebnictwo (MT/IX/493/3). Muzeum Teatralne, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Osterwa, J. (1940-1944e). ŚwiętoUczta Bogusłużebnika (MT/IX/494/5). Muzeum Teatralne, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Osterwa, J. (1940-1944f). Do służebnictwa (MT/IX/493/4). Muzeum Teatralne, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Osterwa J. (1941). Dziennik V, VI 1941 (MT/IX/563). Muzeum Teatralne, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Autorzy
Tadeusz Kornaśtadeusz.kornas@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-1114-6393
Statystyki
Abstract views: 455PDF downloads: 302
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Tadeusz Kornaś
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Tadeusz Kornaś, W gabinecie i na Wyprawie: Moje wspomnienie o Zbigniewie Osińskim (1939–2018) , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 4 (2018)
