„Skroplenie wojny do czerwonej kropki”. Dyskurs autobiograficzny w „Trzeciej części nocy” Andrzeja Żuławskiego
Abstrakt
Autorka skupia się na pewnym wybranym aspekcie dyskursu autobiograficznego: na autobiografizmie filmowym rozumianym jako określona postawa komunikacyjna autora filmu oraz na projektowanych przez tę postawę zachowaniach odbiorcy. Owo zagadnienie autobiografizmu wplecionego w narrację filmu fabularnego Maszewska-Łupiniak omawia na przykładzie Trzeciej części nocy Andrzeja Żuławskiego. Film ten, prezentując fragment rodzinnej historii, wpisuje się w dyskurs autobiograficzny, a zarazem – jako tekst o Holocauście – tworzy przekaz o charakterze uniwersalnym. Ta wpisana w strukturę filmu binarność skłania do rozważań nad kwestią relacji między dziełem a odbiorcą, a precyzyjniej rzecz ujmując – nad etycznymi uwarunkowaniami owej relacji. Zagadnienia te znajdują odzwierciedlenie w stylu i poetyce filmu Żuławskiego, co w efekcie zmusza odbiorcę całej historii do zajęcia wobec niej postawy wyraźnie zdystansowanej. [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: “War Beading up into a Red Dot”: Autobiographical Discourse in Andrzej Żuławski’s “The Third Part of the Night”; pierwodruk polski: „Kwartalnik Filmowy” 2011, nr 73, s. 163-174]
Słowa kluczowe:
Andrzej Żuławski, autobiografia, HolokaustBibliografia
Balbus, Stanisław. 1993. Między stylami. Kraków
Google Scholar
Bielik-Robson, Agata. 2001. Wstęp. My, romantycy – źródła romantycznego modernizmu Charlesa Taylora. W: Ch. Taylor. Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Warszawa
Google Scholar
Czermińska, Małgorzata. 2000. Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków
Google Scholar
Derrida, Jacques. 1982. Margins of philosophy. Tłum. A. Bass. Chicago
Google Scholar
Dudek, Waldemar. 2005. Psychologiczny język kultury. W: Psychologia kultury. Doświadczenia graniczne i transkulturowe. Red. W. Dudek, A. Pankalla. Warszawa
Google Scholar
Heller, Agnes. 2001. Vergessen und Erinnern. Vom Sinn der Sinnlosigkeit. „Sinn und Form”. Nr 2
Google Scholar
Jarzębski, Jerzy. 1984. Powieść jako autokreacja. W: Powieść jako autokreacja. Kraków
Google Scholar
Kletowski, Piotr. i Piotr Marecki. 2008. Żuławski. Przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa
Google Scholar
Lachnit, Ewa. 1982. Esej filmowy. „Powiększenie”. Nr 4
Google Scholar
Ledóchowski, Aleksander. 1971. Czas zatraty, czas odkupienia. „Kino”. Nr 10
Google Scholar
Ledóchowski, Aleksander. 1971. List otwarty. „Kino”. Nr 12
Google Scholar
Lejeune, Pierre. 1999. Definir l’autobiographie. Paper presented at the 1st International Conference on Auto/Biography in Beijing 21-14 June 1999
Google Scholar
Lowenthal, David. 1991. Przeszłość to obcy kraj. „Res Publica”. Nr 3
Google Scholar
Lubas-Bartoszyńska, Regina. 1993. Między autobiografią a literaturą. Warszawa
Google Scholar
Lubelski, Tadeusz. 1991. Autor jako bohater. O postawie autobiograficznej w filmie. W: Autor w filmie. Red. M. Hendrykowski. Poznań
Google Scholar
Lubelski, Tadeusz. 1992. Jesteśmy mięsem dla tygrysa. Z A. Żuławskim rozmawia T. Lubelski. „Kino”. Nr 7
Google Scholar
Naitza, Sergio (red.). 2004. Opętanie. Ekstremalne kino i pisarstwo A. Żuławskiego. Warszawa 2004
Google Scholar
Rodak, Paweł. 2000. Wizje kultury pokolenia wojennego. Wrocław
Google Scholar
Rodak, Paweł. 2004. Narracja – dziennik – tożsamość. Przesłanki (projektowanej) antropologii literatury. W: Narracja i tożsamość (I). Red. W. Bolecki, R. Nycz. Warszawa
Google Scholar
Skarga, Barbara. 1995. Tożsamość, ja i pamięć. „Znak”. Nr 5
Google Scholar
Sycówna, Bożena. 1988. Obszar pogranicza. „Kino”. Nr 4
Google Scholar
Autorzy
Monika Maszewska-Łupiniakkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Doktor nauk humanistycznych, absolwentka filmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim (Kraków). Specjalizuje się w historii filmu polskiego oraz edukacji humanistycznej w nowych mediach. Współautorka projektu edukacyjnego „Filmoteka Szkolna” prowadzonego przez Polski Instytut Sztuki Filmowej. Publikowała m.in. w tomach Kino polskie w trzynastu sekwencjach (2005), Kino polskie jako kino narodowe (2009), Kino polskie wobec drugiej wojny światowej (2011), Adaptacje literatury amerykańskiej (2011), Między filmem a teatrem (2012), Polskie piśmiennictwo filmowe (2013); współautorka haseł w Encyklopedii kina (2010). Autorka książki Rzeczywistość filmowa Stanisława Różewicza (2009).
Statystyki
Abstract views: 45PDF downloads: 31
Licencja
Prawa autorskie (c) 2013 Monika Maszewska-Łupiniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
