Poezja formuliczna w przekładzie na język filmu. „Nibelungi. Zygfryd”
Tatiana Sołomonik-Pankraszowa
kwartalnik.filmowy@ispan.plUniwersytet Wileński (Litwa)
Viktorija Lobinaitė
Uniwersytet Wileński (Litwa)
Abstrakt
Intersemiotyczny model przekładu jawi się jako dialog między różnymi gatunkami i mediami, który charakteryzuje się wzajemnym efektem odbicia lustrzanego. Średniowieczna narracja zostaje przetłumaczona na narrację filmową dzięki galerii obrazów – znaków niewerbalnych. Ten rodzaj przekładu ujawnia semiotyczną złożoność podobną do tej właściwiej oryginałowi. Twórca filmu – fidus interpres – naśladuje sztukę średniowiecznego barda czy minstrela i pozostaje wierny duchowi mitu. Celem artykułu jest prześledzenie metamorfozy mitu od średniowiecznej poezji do filmowej narracji. Argumentacja autorek przebiega dwutorowo: 1) rozważania na temat heroicznego monomitu – jego fabuły, tematów, motywów umocowanych w horyzontalnym/narracyjnym następstwie ujęć; 2) ujawnienie interakcji między formuliczną strukturą planszy z napisami a tradycją poezji epickiej.
Słowa kluczowe:
mit, poezja, narracjaBibliografia
Andrew, J. Dudley. Concepts in Film Theory. Oxford: Oxford Univeristy Press, 1984.
Google Scholar
Bazin, Andre. Adaptation, or the Cinema as Digest, tłum. A. Piette, B. Cardullo. In Film and Literature. An Introduction and Reader, edited by T. Corrigan. London – New York: Routledge, 2012.
Google Scholar
Beowulf, anglosaski poemat epicki ułożony około roku 750 po Chrystusie, tłum. M. Kropidłowski. Sandomierz: Armoryka, 2006.
Google Scholar
Beowulf. Epos bohaterski, tłum. R. Stiller. Kraków: Vis-à-vis Etiuda, 2010.
Google Scholar
Edda poetycka, tłum. ze staroislandzkiego A. Załuska-Strömberg. Wrocław: Ossolineum, 1986.
Google Scholar
Elliott, Kamilla. Rethinking the Novel/Film Debate. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
Google Scholar
Fritz Lang in Interviews, edited by B. K. Grant. Jackson: University Press of Mississippi, 2003.
Google Scholar
Haymes, Edward R. The Nibelungenlied. History and Interpretation. Urbana-Champaign: University of Illinois Press, 1986.
Google Scholar
Holquist, Michael. Glossary. In M. Bakhtin. The Dialogic Imagination. Four Essays, edited by M. Holquist, tłum. C. Emerson, M. Holquist. Austin – London, University of Texas Press, 1981.
Google Scholar
Jakobson, Roman. O językoznawczych aspektach przekładu, tłum. L. Pszczołowska. In Współczesne teorie przekładu. Antologia, edited by P. Bukowski, M. Heydel. Kraków: Znak, 2009.
Google Scholar
Kristeva, Julia. Desire in Language. A Semiotic Approach to Literature and Art, red. L. S. Roudiez, tłum. T. Gora, A. Jardine, L. S. Roudiez. New York: Columbia Univeristy Press, 1980.
Google Scholar
Mieletinski, Eleazar. Poetyka mitu, tłum. J. Dancygier. Warszawa: PIW, 1981.
Google Scholar
Niedola Nibelungów, tłum. L. German. Wrocław: Wyd. Wacław Bagiński i Synowie, 1994.
Google Scholar
Reichl, Karl. Formulaic Diction in Old English Epic Poetry. In Traditions of Heroic and Epic Poetry, t. 2, edited by J. B. Hainsworth. London: The Modern Humanities Research Association, 1989.
Google Scholar
Saga o Völsungach, tłum. ze staronordyckiego R. Leśniakiewicz. Sandomierz: Armoryka, 2009.
Google Scholar
Stam, Robert, Robert Burgoyne, Sandy Flitterman-Lewis. New Vocabularies in Film Semiotics. Structuralism, Post-structuralism and Beyond. New York: Routledge, 2011.
Google Scholar
Stam, Robert. Beyond Fidelity: the Dialogics of Adaptation. In Film and Literature. An Introduction and Reader, edited by T. Corrigan. London – New York: Routledge, 2012.
Google Scholar
Watkins, Calvert. How to Kill a Dragon: Aspects of Indo-European Poetics. New York – Oxford: Oxford University Press, 1995.
Google Scholar
Xavier, Ismail. Historical Allegory, w: A Companion to Film Theory, edited by T. Miller, R. Stam. Oxford: Blackwell Publishing, 2004.
DOI: https://doi.org/10.1002/9780470998410.ch18
Google Scholar
Zoëga, G. T. A Concise Dictionary of Old Icelandic. Oxford: Clarendon Press, 1910.
Google Scholar
Autorzy
Tatiana Sołomonik-Pankraszowakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Wileński Litwa
Doktor, profesor na Uniwersytecie Wileńskim. W kręgu jej zainteresowań naukowych znajdują się zagadnienia dotyczące hermeneutyki i przykładu w okresie wczesnego średniowiecza, niemieckiej literatury heroicznej, a także problemy przekładu intersemiotycznego. Publikowała m.in. w tomach zbiorowych. Obecnie zajmuje się badaniami nad dziełem The Old English Boethius.
Autorzy
Viktorija LobinaitėUniwersytet Wileński Litwa
Absolwentka filologii angielskiej na Uniwersytecie Wileńskim. Jej zainteresowania badawcze ogniskują się wokół problemów niemieckiej literatury heroicznej i zagadnień dotyczących adaptacji. Publikowała w tomach zbiorowych.
Statystyki
Abstract views: 94PDF downloads: 71
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Tatiana Sołomonik-Pankraszowa, Viktorija Lobinaitė
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
