Od Caligariego do...?
Abstrakt
Ogłoszony w 1979 r. artykuł Barry’ego Salta From Caligari to Who? to pierwsza w historii studiów filmoznawczych poważna próba redefinicji pojęcia ekspresjonizmu. To także pierwsza otwarta krytyka dokonań dwojga czołowych monografistów kinematografii niemieckiej z okresu Republiki Weimarskiej: Siegfrieda Kracauera (Od Caligariego do Hitlera, 1947) i Lotte H. Eisner (Ekran demoniczny, 1952). Salt podważa wiarygodność pracy Kracauera – a pośrednio także i Eisner – jako dyskursu uwikłanego w politykę, wskazuje na jej liczne błędy merytoryczne i metodologiczne, które w konsekwencji doprowadziły do poważnych nieporozumień dotyczących stosowania pojęcia ekspresjonizmu, a jednocześnie postuluje, aby w badaniach nad ekspresjonizmem tradycyjną kategorię znaczeniową zastąpić kategorią estetyczną, precyzyjną i poddającą się weryfikacji. Artykuł Salta, jakkolwiek niepozbawiony niekonsekwencji, a w temperaturze polemiki pisany raczej emocjonalnie niż merytorycznie, pozostaje jednym z najważniejszych tekstów krytycznych poświęconych zarówno filmowi ekspresjonistycznemu, jak i kinematografii weimarskiej.
- Przekład tekstu From Caligari to Who?, „Sight & Sound” 1979, t. 48, nr 2, ss. 119-123. Copyright © British Film Institute 1979.
Ze względu na ograniczenia praw autorskich artykuł jest dostępny tylko w wydaniu papierowym.
Słowa kluczowe:
ekspresjonizm, kino Republiki Weimarskiej, Siegfried Kracauer, Lotte H. EisnerBibliografia
Budd, M., Odsłony Gabinetu dr. Caligari, tłum. I. Kurz, w: Film i historia. Antologia, red. I. Kurz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
Google Scholar
Eisner, L. H., Ekran demoniczny, tłum. K. Eberhardt; Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974.
Google Scholar
Eisner, L. H., F. W. Murnau, Le Terrain Vague, Paris 1964.
Google Scholar
Eisner, L. H., L’ecran demoniaque: Les influences de Max Reinhardt et de l’expressionnisme, Le Terrain Vague, Paris 1952.
Google Scholar
Elsaesser, T., Weimar Cinema and After: Germany’s Historical Imaginery, Routledge, New York 2009.
Google Scholar
Kłys, T., Dekada doktora Mabuse. Nieme filmy Fritza Langa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2006.
Google Scholar
Kłys, T., Ekspresjonizm raz jeszcze, czyli na nowo o historii filmu niemieckiego, „Kwartalnik Filmowy” 2009, nr 67-68.
Google Scholar
Kłys, T., Film niemiecki w epoce wilhelmińskiej i weimarskiej, w: Historia kina. Tom 1. Kino nieme, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Universitas, Kraków 2009.
Google Scholar
Kracauer, S., From Caligari to Hitler: A Psychological History of the German Film, Princeton University Press, New York 1947.
Google Scholar
Kracauer, S., Od Caligariego do Hitlera. Z psychologii filmu niemieckiego, tłum. E. Skrzywanowa, W. Wertenstein; Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1958.
Google Scholar
Niemiecki ekspresjonizm filmowy, red. A. Helman, A. Madej, Uniwersytet Śląski, Katowice 1985.
Google Scholar
Salt, B., Styl i technologia filmu: historia i analiza, tłum. A. Helman, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna, Łódź 2003.
Google Scholar
Willet, J., Expressionism, World University Press, London 1970.
Google Scholar
Autorzy
Barry Saltkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Brytyjski Instytut Filmowy Wielka Brytania
Historyk filmu, fizyk, w młodości tancerz baletowy. W latach 60. pracował jako operator filmowy. W latach 70. uczył reżyserii, m.in. w Royal College of Art i Slade School of Fine Art w Londynie. Od 1988 r. kierownik studiów w London Film School. Współpracuje z British Film Institute. W centrum jego zainteresowań znajduje się technologia filmowa i jej rozwój na przestrzeni XX w., czemu poświęcił dwie książki: Film Style and Technology: History and Analysis (1983, wyd. polskie 2003) i Moving into Pictures: More on Film History, Style nad Analysis (2006). Publikuje m.in. w „Sight & Sound”.
Statystyki
Abstract views: 60Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Barry SaltAutor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
