Czy można wybaczyć Leni Riefenstahl?
Marek Hendrykowski
kwartalnik.filmowy@ispan.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
Abstrakt
Twórczość filmowa Leni Riefenstahl domaga się dzisiaj ponownego odczytania w kontekście jej miejsca w historii światowego dokumentu. Nie negując samej przynależności tych filmów do kanonu kina lat 30., autor przyprowadza krytykę dotychczasowego sposobu ich analizy i historycznofilmowej interpretacji w kategoriach sztuki filmowej. Jeśli film dokumentalny rozumie się jako mechaniczną rejestrację określonego wycinka rzeczywistości przed kamerą, to Zwycięstwo wiary, Triumf woli i Olimpiada zyskują status pełnoprawnych dokumentów. Problem w tym, że – zgodnie z klasyczną definicją Arystotelesa – ethos stanowi synonim wiarygodności. Usuwając z refleksji nad dokumentem perspektywę etyczną oraz kategorię prawdy, bezkrytycznie otwieramy drogę ekranowemu kłamstwu i niczym nieograniczonej manipulacji przekazem. Hendrykowski stawia pytanie o to, czy historyk kina może całkowicie pominąć perspektywę etyczną omawianego dzieła, wpisując je w sferę tradycji kina i sztuki filmowej bez refleksji nad jego (nie)wiarygodnością. Autor uważa, że nie tyle same instrumenty badawcze, ile obrany sposób opisu, analizy i interpretacji integralnie łączy w sobie zagadnienia metodologiczne i etyczne, przed którymi staje badacz dziejów kina.
Słowa kluczowe:
Leni Riefenstahl, etyka, propaganda, nazizmBibliografia
Goebbels Joseph. 2013. Dzienniki. Tom 1: 1923-1939, tom 2: 1939-1943. Wybór i przekład Eugeniusz Cezary Król. Warszawa
Google Scholar
Kael Pauline. 1972. Deeper Into Movies. Boston-Toronto
Google Scholar
Klemperer Victor. 1983. LTI. Lingua Tertii Imperii (Język Trzeciej Rzeszy). Notatki filologa. Przeł. Juliusz Zychowicz. Wrocław
Google Scholar
Riefenstahl Leni. 2003. Pamiętniki. Przeł. Jacek Łaszcz. Warszawa
Google Scholar
Toeplitz Jerzy. Historia sztuki filmowej, tom IV: 1934-1939
Google Scholar
Autorzy
Marek Hendrykowskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Historyk i teoretyk filmu, prof. zw. w Katedrze Filmu, Telewizji i Nowych Mediów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, redaktor senior czasopisma „IMAGES”; wydał m.in.: Film jako źródło historyczne (2000), Popiół i diament (2008), Komeda (2009), Eroica (2011), Film i moda (2011), Andrzej Munk (2011), Do widzenia, do jutra (2012), Morgenstern (2012), Semiotyka ruchomych obrazów (2014), Współczesna adaptacja filmowa (2014).
Statystyki
Abstract views: 277PDF downloads: 157
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Marek Hendrykowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marek Hendrykowski, Biografizm w kinie współczesnym , Kwartalnik Filmowy: Nr 59 (2007): Autor w filmie (cz. I)
- Marek Hendrykowski, Uśmiech Stalina, czyli jak polubić socrealizm , Kwartalnik Filmowy: Nr 41-42 (2003): Mit i film
- Marek Hendrykowski, Reymont, izmy i kino , Kwartalnik Filmowy: Nr 43 (2003): Kino polskie wczoraj i dziś
- Marek Hendrykowski, Refleksje człowieka medialnego , Kwartalnik Filmowy: Nr 37-38 (2002): Aktor i postać filmowa
