Żywy teatr, martwe oko, umarli w piwnicy i buty trupa. Wokół „Umarłej klasy” Tadeusza Kantora w zapisie filmowym Andrzeja Wajdy
Abstrakt
Tekst dotyczy relacji między spektaklem teatralnym – Umarłą klasą Tadeusza Kantora – a jego zapisem filmowym autorstwa Andrzeja Wajdy. Wychodząc od tezy, że film ten ocalił spektakl i jest przykładem wzorcowej rejestracji wydarzenia teatralnego, autorka wskazuje na stojące za takim przekonaniem definicje teatru i filmu. Śledząc wypowiedzi Wajdy dotyczące rejestracji Umarłej klasy oraz jego praktyki teatralnej, Sosnowska wskazuje na paradoksy wynikające z rozumienia teatru jako „żywego”, efemerycznego i wymagającego ocalania, a filmu jako trwałego i „martwego” medium. Idąc za rozpoznaniami Rebeki Schneider, autorka proponuje, by spojrzeć na teatr inaczej – jako na swoiste archiwum używające innych mediów, by „trwać” na swój performatywny sposób. Przy takim założeniu okazuje się, że relacja między spektaklem Kantora a zapisem filmowym Wajdy może być rozumiana zupełnie inaczej. Film nie tyle ocalił spektakl, ile zmienił go we własne powtórzenie, stając się niezbywalnym elementem Umarłej klasy.
Słowa kluczowe:
Tadeusz Kantor, Andrzej Wajda, Rebecca SchneiderBibliografia
Chodziewicz, Filip, Małgorzata Dziewulska, Piotr Kłoczowski, Janusz Palikot, Maria Stangret-Kantor, Andrzej Wajda, Natalia Zarzecka. 2008. Umarła klasa Tadeusza Kantora w filmie Andrzeja Wajdy i Kadysz Jana Kotta. Zapis ze spotkania w Galerii Zachęta. „Konteksty” 2.
Google Scholar
Niziołek, Grzegorz. 2013. Polski teatr zagłady. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej/Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego.
Google Scholar
Puzyna, Konstanty, Andrzej Wajda, Tadeusz Różewicz. 1997. O Umarłej klasie. „Dialog” 2.
Google Scholar
Schneider, Rebecca. 2012. It Seems As If… I Am Dead: Zombie Capitalism and Theatrical Labor. „TDR: The Drama Review 4.
DOI: https://doi.org/10.1162/DRAM_a_00220
Google Scholar
Schneider, Rebecca. 2014. Performans pozostaje. Tłum. D. Sosnowska. W: D. Sajewska i T. Plata (red.) Re//mix: Performans i dokumentacja. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej/ Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego/ Komuna//Warszawa
Google Scholar
Wajda, Andrzej.1987. Kino, moje przeznaczenie (4). „Dialog” 3.
Google Scholar
Autorzy
Dorota Sosnowskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
Dr, asystent naukowy w Zakładzie Teatru i Widowisk Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka książki Królowe PRL. Sceniczne wizerunki Ireny Eichlerówny, Niny Andrycz i Elżbiety Barszczewskiej jako modele kobiecości (2014).Od 2012 r. pracuje w zespole realizującym projekt Sztuki wykonawcze. Źródła i mediacje, finansowany ze środków NPRH. Wiceprezeska Fundacji Propaganda.
Statystyki
Abstract views: 32PDF downloads: 17
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Dorota Sosnowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
