The Radiance of the Masculine Relationship: Andrzej Wajda’s “Promised Land” as a Buddy Film
Abstract
One of the dominant themes in the work of Andrzej Wajda is the male homo-social desire. In the Promised Land it takes on a particularly dangerous form. Placing homosexuality (or more broadly - sexual minority) within a context of tolerant and accepting male community does not fit into accepted narrative of the nation, within which gays are always presented as enemies. Although in the film the ideal body of a Pole is contrasted with the anti-body of a homosexual Jew, the relations between them are not shaped according to the national, anti-gay script. Multicultural male homo-community is an alternative to family life and nation-state identity. In Wajda’s film the weaning patriotic ethos clashes with the emerging, future oriented community. The analysis of the male homo-social community is preceded by a presentation and analysis of the American sub-genre of buddy films of the 1970s, to which Wajda directly refers.
Keywords:
Andrzej Wajda, homosexuality, buddy film, homosocial desire, queer, bodyReferences
Badinter Elisabeth, XY Tożsamość mężczyzny, tłum. G. Przewłocki, Wyd. W.A.B., Warszawa 1993, 108-109.
Google Scholar
Basiuk Tomasz, Casus Wilde’a: homoseksualizm i tożsamość odmieńca od końca XIX wieku, w: Inny, Inna, Inne. O Inności w kulturze, (red.) M. Janion, C. Snochowska-Gonzales, K. Szczuka, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2004, s. 321-322, 324.
Google Scholar
Caes Christopher, Widowiska katastroficzne: trauma historyczna i męska podmiotowość we wczesnych filmach Andrzeja Wajdy, tłum. Z. Batko, w: Filmowy świat Andrzeja Wajdy, (red.) E. Nurczyńska-Fidelska, P. Sitarski, Universitas, Kraków 2003, s. 144, 149, 152-157.
Google Scholar
Dondziłło Czesław, Zasłużony półkownik?, „Film” 1982, nr 39, s. 7.
Google Scholar
Douin Jean-Luc Douin,, „Le Monde”: „Katyń” – przejmujący i bolesny film dla Wajdy, tłum. J. Kawa, „Gazeta Wyborcza”, 14.04. 2009.
Google Scholar
Dyer Richard, The Matter of Images: Essays on Representation, Routledge, New York 1993, s. 127.
Google Scholar
Eberhardt Konrad, O polskich filmach, wybór i wstęp: R. Koniczek, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982, s. 376-377 (pierw. „Kino” 1974, nr 12, s. 10-15).
Google Scholar
Ellis John, Visible Fictions, Routledge & Kegan Paul, London 1982, s. 47.
Google Scholar
Falkowska Janina, Andrzej Wajda: History, Politics, and Nostalgia in Polish Cinema, Berghahn Books, New York-Oxford 2007, s. 151.
Google Scholar
Falkowska Janina,Głosy z zewnątrz. Recepcja filmów Andrzeja Wajdy w krajach anglojęzycznych, w: Filmowy świat Andrzeja Wajdy, (red.) E. Nurczyńska-Fidelska, P. Sitarski, Universitas, Kraków 2003, s. 359-375.
Google Scholar
Filmowy świat Andrzeja Wajdy, (red.) E. Nurczyńska-Fidelska, P. Sitarski, Universitas, Kraków 2003.
Google Scholar
Foucault Michel, Historia seksualności, tłum. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2010.
Google Scholar
Foucault Michel, O Przyjaźni jako stylu życia, tłum. T. Basiuk, „Gai Pied” 1981.
Google Scholar
Haskell Molly, From Reverence to Rape: The Treatment of Women in the Movies, 2nd ed., University of Chicago Press, Chicago 1987, s. 23.
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226412924.001.0001
Google Scholar
Historia filmu polskiego, t. 4, (red.) J. Toeplitz, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1980, s. 166.
Google Scholar
James Caryn, Land of Promise, „The New York Times Film Reviews”, 5 II 1988.
Google Scholar
Karpiński Maciej, Wojciech Pszoniak, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1976, s. 52.
Google Scholar
Kino polskie jako kino narodowe, (red.) T. Lubelski, M. Stroiński, Ha!Art, Kraków 2009.
Google Scholar
Klejsa Konrad, Filmowe oblicza kontestacji. Kino Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej wobec kultury protestu przełomu lat 60. i 70., Wyd. Trio, Warszawa 2008, s. 26-27.
Google Scholar
Kłosińska Krystyna, Feministyczna krytyka literacka, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010, s. 555.
Google Scholar
Kornatowska Maria, Eros i film, Krajowa Agencja Wydawnicza, Łódź 1986, s. 98, 105.
Google Scholar
Kosofsky Sedgwick Eve, Męskie pragnienie homospołeczne i polityka seksualności, tłum. A. Ostolski, „Krytyka Polityczna” 2005, nr 9/10.
Google Scholar
Kurz Iwona, Twarze w tłumie, Wizerunki bohaterów wyobraźni zbiorowej w kulturze polskiej lat 1955-1969, Świat Literacki, Warszawa 2005, s. 153,186.
Google Scholar
Ledóchowski Aleksander, Złoty cielec, w: tegoż, Ulotne obrazy, Polska Federacja DKF, Warszawa 1998, s. 60 (pierw. „Film” 1975, nr 8, s. 6-7).
Google Scholar
Leszkowicz Paweł, Kitliński Tomasz, Miłość i demokracja. Rozważania o kwestii homoseksualnej w Polsce, Aureus, Kraków 2005, s. 197.
Google Scholar
Lis Piotr, Liryczny bohater w dramatycznych okolicznościach. O twórczości Andrzeja Wajdy, w: W kręgu filmu polskiego XXXV-lecia, (red.) J. Trzynadlowski, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1981, s. 154-155.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Daniel Olbrychski: Aktor Wajdy, w: Być jak Cybulski?, (red.) I. Cegiełkówna, Fundacja Kino, Warszawa 2008, s. 13-14.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Dwie ziemie jałowe: 1898 i 1974, „Kwartalnik Filmowy” 1997, nr 18, s. 118-119, 126.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Wajda, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2006.
Google Scholar
Mazierska Ewa, Od homoseksualisty do geja: konstrukcja „innych seksualności” w polskim kinie okresu PRL-u, tłum. K. Nowak, w: Ciało i seksualność w kinie polskim, (red.) S. Jagielski, A. Morstin-Popławska, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, s. 52, 53.
Google Scholar
Michalak Bartosz, Polskie Oscary, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000, s. 215.
Google Scholar
Michalski Dariusz, Kalina Jędrusik, Iskry, Warszawa 2010, s. 313-323.
Google Scholar
Michnik Adam, Narodowość pluszowego misia, „Gazeta Wyborcza”, 14.04. 2009.
Google Scholar
Mulvey Laura, Do utraty wzroku. Wybór tekstów, (red.) K. Kuc, L.Thompson, tłum. J. Mach, Korporacja Ha!Art, Kraków-Warszawa 2010, s. 40, 42.
Google Scholar
Na falach pruderii, „Dialog” 2009, nr 3, s. 108.
Google Scholar
Neale Steve, Męskość jako spektakl, tłum. M. Radkiewicz, w: Gender w kinie europejskim i mediach, (red.) E. Ostrowska, Kraków 2001, s. 41, 42.
Google Scholar
Nurczyńska-Fidelska Ewelina, Polska klasyka literacka według Andrzeja Wajdy, Śląsk, Katowice 1998, s. 118-126, 156.
Google Scholar
Olbrychski Daniel, Anioły wokół głowy, BGW, Warszawa 1992, s. 210, 212.
Google Scholar
Ostrowska Elżbieta, Niebezpieczne związki. Dyskurs miłosny, erotyczny i narodowy w filmach Andrzeja Wajdy, w: Filmowy świat Andrzeja Wajdy, (red.) E. Nurczyńska-Fidelska, P. Sitarski, Universitas, Kraków 2003, s. 210.
Google Scholar
Ostrowska Elżbieta, Obcość podwojona: obrazy kobiet żydowskich w polskim kinie powojennym, w: Gender-film-media, (red.) E. H. Oleksy, E. Ostrowska, Rabid, Kraków 2001, s. 135, 140.
Google Scholar
Ostrowska-Chmura Elżbieta, Polka – dumny przedmiot pożądania, w: Ciało i seksualność w kinie polskim, (red.) S. Jagielski, A. Morstin-Popławska, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, s. 139-153,
Google Scholar
Pszoniak Wojciech, Aktor, w rozmowie z M. Komarem, Wyd. Literackie, Kraków 2009, s. 103, 126.
Google Scholar
Pyszny Joanna, Kobieta w filmach szkoły polskiej, w: Polska szkoła filmowa. Poetyka i tradycja, (red.) J. Trzynadlowski, Zakład Nar. im. Ossolińskich, Wrocław 1976.
Google Scholar
Simpson Mark, Male Impersonators: Men Performing Masculinity, Routledge, New York 1994, s. 228.
Google Scholar
Skrzypczak Piotr, Filmowe panoramy społeczeństwa polskiego XIX wieku, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2004, s. 139, 140.
Google Scholar
Wajda Andrzej, Kino i reszta świata, Znak, Kraków 2000, s. 162.
Google Scholar
Wajda Andrzej, Moment deziluzji. Spotkanie z Andrzejem Wajdą, rozm. T. Sobolewski, „Kino” 1991, nr 7, s. 2-7.
Google Scholar
Wajda Andrzej, O polityce, o sztuce, o sobie, wstęp, wybór i układ tekstów: M. Malatyńska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000, s. 194.
Google Scholar
Wajda mówi o sobie: wywiady i teksty, wybór i oprac. Wertenstein Wanda, Wyd. Literackie, Kraków 2000, s. 90, 91.
Google Scholar
Wajda: Filmy, (red.) Płażewski Jerzy, t. 2, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1996, s. 245.
Google Scholar
White Hayden, Poetyka pisarstwa historycznego, (red.) E. Domańska, M. Wilczyński, tłum. M. Wilczyński, Universitas, Kraków 2000, s. 356.
Google Scholar
Wood Robin, Hollywood: From Vietnam to Reagan… and Beyond, Expanded and Revised Edition, Columbia University Press, New York 2003, s. 203, 204, 205.
Google Scholar
Zawiszewska Agata, „Zostawić całą hańbę”, lecz „zwrócić się przeciw tyranii”. Poglądy na temat homoseksualizmu w pierwszej połowie XX wieku w Polsce, w: Kultura wobec odmienności. Tom 2: Prasa/Literatura, (red.) B. Darska, Fundacja Feminoteka, Warszawa 2009, s. 98.
Google Scholar
Authors
Sebastian Jagielskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Jagiellonian University Poland
Asystent w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie obronił rozprawę doktorską poświęconą męskiemu pragnieniu homospołecznemu w kinie polskim. Współredaktor tomu Ciało i seksualność w kinie polskim (2009).
Statistics
Abstract views: 71PDF downloads: 37
License
Copyright (c) 2012 Sebastian Jagielski

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Sebastian Jagielski, A Scream Captured in Freeze Frame , Kwartalnik Filmowy: No. 118 (2022): One Take
- Sebastian Jagielski, Enslaving or Liberating? Walerian Borowczyk’s “The Story of Sin” as a Political Film , Kwartalnik Filmowy: No. 115 (2021): Form Film, Content Film
- Sebastian Jagielski, “Ida”, Loss and Shame , Kwartalnik Filmowy: No. 103 (2018): Young Polish Cinema – Confrontation of Generations
- Sebastian Jagielski, The Splendour of Male Relationship: Andrzej Wajda’s “The Promised Land” as a Buddy Film , Kwartalnik Filmowy: No. Special Issue (2013): Polish Film Scholars on Polish Cinema
- Sebastian Jagielski, Girls That Bite: “The Lure” as Rebel Cinema , Kwartalnik Filmowy: No. 100 (2017): On Celebrating
- Sebastian Jagielski, His Excellency Michał Waszyński , Kwartalnik Filmowy: No. 70 (2010): Avant-Garde and Film
- Sebastian Jagielski, Performative Identifications , Kwartalnik Filmowy: No. 83-84 (2013): Body in Film