Patrząc nie-ludzkimi oczami: przypadek „Królika po berlińsku”
Agata Janikowska
agata.janikowska.76@gmail.comUniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5949-1356
Abstrakt
Artykuł analizuje film Bartosza Konopki Królik po berlińsku (2009), który autorka odczytuje jako splot historii ludzkiej i nie-ludzkiej. W tekście zostaje podjęta kwestia potencjału sztuki filmowej w tworzeniu nieantropocentrycznych sposobów widzenia świata. Rozważania przedstawione w artykule odnoszą się do transdyscyplinarnych studiów nad zwierzętami, a szczególnie do subdyscypliny historii, jaką jest historia zwierząt. Przedstawione w filmie wydarzenia związane z powstaniem i upadkiem Muru Berlińskiego, widziane oczami królików, pozwalają autorce na przeprowadzenie interpretacji obrazu z perspektywy posthumanistycznej, akcentującej znaczenie filmowych historii w poszukiwaniu nowych sposobów postrzegania świata, wolnych od ego- i antropocentryzmu.
Słowa kluczowe:
historia zwierząt, studia nad zwierzętami, Mur Berliński, posthumanizmBibliografia
Baratay, E. (2014). Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii (tłum. P. Tarasewicz). Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku. (Publikacja oryginału: 2012).
Google Scholar
Berger, J. (1997). Po cóż patrzeć na zwierzęta? (tłum. S. Sikora). Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 51 (3-4), ss. 89-96.
Google Scholar
Bloch, M. (1949). Apologie pour l’histoire ou Métier d’historien, Classiques.uqac.ca. http://classiques.uqac.ca/classiques/bloch_marc/apologie_histoire/bloch_apologie.pdf
Google Scholar
Brzezińska, M. (2014). Spektakl-granica-ekran: mur berliński w filmie niemieckim. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Google Scholar
Chakrabarty, D. (2014). Klimat historii. Cztery tezy (tłum. M. Szcześniak). Teksty Drugie, 5, ss. 168-199.
Google Scholar
Domańska, E. (2006). Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przyszłości w nowej humanistyce. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Domańska, E. (2016). Historia zwierząt. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 3-4, ss. 322-331.
Google Scholar
Fay, J. (2018). Inhospitable World: Cinema in the Time of the Anthropocene. New York: Oxford University Press.
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780190696771.001.0001
Google Scholar
Fiedorczuk, J. (2015). Cyborg w ogrodzie: wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Google Scholar
Foltz, R. C. (2010). Czy przyroda jest sprawcza w znaczeniu historycznym? Historia świata, historia środowiska oraz to, w jaki sposób historycy mogą pomóc ocalić Ziemię (tłum. A. Czarnacka). W: E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki (ss. 631-659). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
LaCapra, D. (2010). Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce (tłum. K. Bojarska). W: E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki (ss. 417-473). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci (tłum. A. Derra, K. Abriszewski). Kraków: Universitas. (Publikacja oryginału: 2005).
Google Scholar
Lestel, D. (2015). Myśleć sierścią. Zwierzęcość w perspektywie drugoosobowej (tłum. A. Dwulit). W: A. Barcz, D. Łagodzka (red.), Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu (ss. 17-33). Łódź: Wydawnictwo Instytut Badań Literackich PAN.
Google Scholar
Morton, T. (2010). Thinking Ecology: The Mesh, the Strange Stranger, and the Beautiful Soul. Collapse, 6, ss. 265-293.
Google Scholar
Morton, T. (2011). The Mesh. W: S. LeMenager, T. Shewry, K. Hiltner, (red.), Environmental Criticism for the Twenty-First Century (ss. 19-30). New York: Routledge.
Google Scholar
Ruts, S., Monani, S. (2013). Introduction: Cuts to Dissolves – Defining and Situating Ecocinema Studies, W: S. Ruts, S. Monani, S. Cubitt (red.), Ecocinema Theory and Practice (ss. 1-13). New York: Routledge.
Google Scholar
Weil, K. (2014). Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie (tłum. P. Sadzik). W: A. Barcz, M. Dąbrowska (red.), Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna (ss. 15-35). Lublin: E-naukowiec.
Google Scholar
Autorzy
Agata Janikowskaagata.janikowska.76@gmail.com
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-5949-1356
Doktorantka Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, w trakcie pracy nad rozprawą doktorską pt. Estetyka antropocenu. Kryzys ekologiczny w amerykańskim kinie popularnym. Członkini Pracowni Badań Pejzażu Dźwiękowego oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Zajmuje się badaniami poświęconymi ekspozycjom antropocenu w kinie. Szczególnie zainteresowana estetyką kryzysu ekologicznego w kontekście współczesnych filmów popularnych, narracjami posthumanistycznymi w kinie oraz ekokrytyką filmową.
Statystyki
Abstract views: 472PDF downloads: 391
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Agata Janikowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
