Analizując efekt rzeczywistości w filmach Dogmy

Peter Wuss

Abstrakt

Zajmując się tzw. efektem rzeczywistości w wybranych filmach Dogmy – zapowiadający ten nurt Przełamując fale oraz Idioci i Festen – autor przypomina, że zainteresowanie wrażeniem autentyczności pojawiło się w związku z pojęciem realizmu. Wymienione przez Siegfrieda Kracauera właściwości realistycznej ekspresji filmowej dostrzega Wuss także w neorealizmie i filmach pozostających pod wpływem cinéma-vérité. Autor zaznacza jednak, że filmy Dogmy, choć w pewnym sensie bliskie tym minionym stylom dokumentalnym, tworzone są w zupełnie inny sposób, dążą bowiem do uwypuklenia swojej fikcjonalności i sztuczności. Wrażenie autentyczności jest zatem w tych filmach przełamane lub zmodyfikowane. Odwołując się do teorii Jamesa Gibsona – który łączy reguły percepcji działań z odkryciem tego, co niezmienne w rzeczywistości, i stosuje je do interpretacji odbioru filmowego – Wuss analizuje wybrane sceny, wskazując na sposoby konstytuowania się efektu rzeczywistości. Autor przedstawia również warunki niezbędne do zaistnienia tego efektu. Zauważa też, że stopień, do jakiego widzowie są w stanie zaakceptować nietypowe zachowania bohaterów czy niewiarygodne sytuacje, zależy od tego, jak daleko odbiorca jest w stanie posunąć się, podążając za narracją i gatunkiem tych filmów. Przedmiotem zainteresowania autora jest również właściwa tym filmom praca kamery i wywoływane nią reakcje orientacyjne (orienting reactions), które także w odbiorze filmowym prowadzą do wzrostu aktywności psychologicznej, a tym samym potęgują wrażenie autentyczności.

• Tekst jest tłumaczeniem artykułu Petera Wussa Ein kognitiver Ansatz zur Analyse des Realitäts-Effekts von Dogma-95-Filmen. Pierwodruk w: „Montage AV. Zeitschrift für Theorie und Geschichte audiovisueller Kommunikation” 2000, nr 2, s. 101-126. © 2000 by Montage AV. Zeitschrift für Theorie und Geschichte audiovisueller Kommunikation.

Ze względu na ograniczenia praw autorskich artykuł jest dostępny tylko w wydaniu papierowym.