Krajobraz bez postaci. Postantropocentryczne typologie architektoniczne w kinie fantastyczno-naukowym

Maciej Stasiowski

zibi46@o2.pl
badacz niezależny (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3123-6027

Abstrakt

Fabryki, zautomatyzowane magazyny, elektrownie oraz centra danych już dziś funkcjonują najlepiej przy minimalnej ingerencji. Co istotniejsze, przestrzenie tego typu wymykają się tradycyjnym typologiom, także dlatego, że swoją skalą i przeznaczeniem zrywają z antropocentrycznym charakterem architektury. Od człowieka witruwiańskiego po modulor Le Corbusiera ciało ludzkie stanowiło miarę budowli. Co jednak w przypadku konstrukcji przeznaczonych na magazyny, centra logistyczne, farmy serwerów obsługiwanych przez maszyny bądź których automatyzacja gwałtownie postępuje? Na to pytanie ma odpowiedzieć niniejszy artykuł. Autor analizuje w nim ikonografię przestrzeni projektowanych niejako na erę mającą nadejść „po człowieku” przez pryzmat fantastyki naukowej, a więc filmów, w których sztuczna inteligencja jest integralnym komponentem środowiska, takich jak: Blade Runner 2049 (reż. Denis Villeneuve, 2017), Rebelia (reż. Rupert Wyatt, 2019), Jestem matką (reż. Grant Sputore, 2019) czy Transcendencja (reż. Wally Pfister, 2014). [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: No Figures in the Landscape: Post-Anthropocentric Typologies of Architectural Settings in Science-Fiction Films]


Słowa kluczowe:

architektura, typologia, film, science fiction, postantropocen

Bedir, M., Hilgefort, J. (2019). Fringes of Technology and Spaces of Entanglement in the Pearl River Delta. Architectural Design, 89 (1), pp. 78-83.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2393   Google Scholar

Berger, A. (2006). Drosscape: Wasting Land in Urban America. New York: Princeton Architectural Press.
  Google Scholar

Braham, W. (2000). After Typology: The Suffering of Diagrams. Architectural Design, 70 (3), pp. 9-11.
  Google Scholar

Bratton, B. H. (2013). Some Trace Effects of the Post-Anthropocene: On Accelerationist Geopolitical Aesthetics. e-flux, 46, https://www.e-flux.com/journal/46/60076/some-trace-effects-of-the-post-anthropocene-on-accelerationist-geopolitical-aesthetics/
  Google Scholar

Bratton, B. H. (2019). Further Trace: Effects of the Post-Anthropocene. Architectural Design, 89 (1), pp. 14-21.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2382   Google Scholar

Bratton, B. H. (2019). The Terraforming. Moscow: Strelka Press.
  Google Scholar

Fischer, T. (2016). Defaceable System MK 4 and Brent Shopping Yr 3. In: M. Ertl, W. Korn, A. Müller (eds.), Ranulph Glanville: Architecture, Art, Cybernetics, Design – London and the 1960s (pp. 63-70). Vienna: Edition Echoraum.
  Google Scholar

Fish, A., Garrett, B. L. (2019). Resurrection from Bunkers and Data Centers. Culture Machine: Generating Research in Culture and Theory, 18 (1), pp. 1-14.
  Google Scholar

Hart, R. (2019). The Warehouse: A Novel. New York: Crown.
  Google Scholar

Koch, D. (2014). Changing Building Typologies: The Typological Question and the Formal Basis of Architecture. Journal of Space Syntax, 5 (2), pp. 168-189.
  Google Scholar

Koolhaas, R., Mau, B. (1995). S, M, L, XL. New York: Monacelli Press.
  Google Scholar

Korody, N. (2014, September 29). Architecture of the Anthropocene: Part 1. Archinect.com. https://archinect.com/features/article/109656462/architecture-of-the-anthropocene-part-1
  Google Scholar

Lerup, L. (1994). Stim & Dross: Rethinking the Metropolis. Assemblage, 25, pp. 82-101.
DOI: https://doi.org/10.2307/3171389   Google Scholar

Moneo, R. (1978). On Typology. Oppositions: A Journal for Ideas and Criticism in Architecture, 13, pp. 22-45.
  Google Scholar

Odell, J. (2014). Satellite Landscapes (Transportation Landscape, Waste Landscape, Manufacturing Landscape, and Power Landscape) 2013-2014. Jennyodell.com. http://www.jennyodell.com/satellite-landscapes.html
  Google Scholar

Pepperell, R. (2005). The Posthuman Manifesto. Kritikos: An International and Interdisciplinary Journal of Postmodern Cultural Sound, Text and Image, 2. https://www.intertheory.org/pepperell.htm
  Google Scholar

Rossi, A. (1984). The Architecture of the City. Cambridge – London: MIT Press.
  Google Scholar

Schwab, K. (2016). The Fourth Industrial Revolution. Cologne – Geneva: World Economic Forum.
  Google Scholar

Spiller, N. (2007). Visionary Architecture: Blueprints of the Modern Imagination. London: Thames and Hudson.
  Google Scholar

Taylor, S., Cooper, M., Barnwell, P. S. (2002). Manchester: The Warehouse Legacy. An Introduction and Guide. London: English Heritage.
  Google Scholar

Velkova, J. (2019). Data Centers as Impermanent Infrastructures. Culture Machine: Generating Research in Culture and Theory, 18 (4), pp. 1-11 (no pagination).
  Google Scholar

Vonderau, A. (2019). Storing Data, Infrastructuring the Air: Thermocultures of the Cloud. Culture Machine: Generating Research in Culture and Theory, 18 (5), pp. 1-12.
  Google Scholar

Young, L. (2019). A Place for Everything. Ben Roberts: Amazon Unpacked. Architectural Design, 89 (1), pp. 45-47.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2387   Google Scholar

Young, L. (2019). Introduction. Neo-Machine: Architecture Without People. Architectural Design, 89 (1), pp. 6-13.
  Google Scholar

Young, L. (2019). Not For Us: Squatting the Ruins of Our Robot Utopia. An Interview with Paul Inglis, Supervising Art Director of “Blade Runner 2049”. Architectural Design, 89 (1), pp. 126-135.
  Google Scholar

Young, L. (2019). Territorial Robots. Jenny Odell: Satellite Landscapes. Architectural Design, 89 (1), pp. 32-35.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2385   Google Scholar

Young, L. (2019). Where the Internet Lives. John Gerrard: Farm. Architectural Design, 89 (1), pp. 56-59.
  Google Scholar


Opublikowane
2020-08-26

Cited By / Share

Stasiowski, M. (2020) „Krajobraz bez postaci. Postantropocentryczne typologie architektoniczne w kinie fantastyczno-naukowym”, Kwartalnik Filmowy, (110), s. 24–45. doi: 10.36744/kf.357.

Autorzy

Maciej Stasiowski 
zibi46@o2.pl
badacz niezależny Polska
https://orcid.org/0000-0003-3123-6027

Doktor nauk humanistycznych, absolwent Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego; specjalizuje się w problematyce dynamicznych technik reprezentacji wizualnej (filmu, animacji, instalacji, multimediów) stosowanych w eksperymentalnych projektach architektonicznych. Publikował na łamach „ARCHu”, „Ekranów”, „TransMissions”, „Kultury i Historii”. Autor książki poświęconej literackim strategiom w twórczości Petera Greenaway’a Atlas rzeczy niestałych (2014).



Statystyki

Abstract views: 445
PDF downloads: 389


Licencja

Prawa autorskie (c) 2020 Maciej Stasiowski

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.