Europejscy showrunnerzy. Wpływ platform streamingowych na zmiany modelu autorstwa telewizyjnego w Hiszpanii i Polsce
Dawid Junke
dawid.junke@gmail.comUniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4894-994X
Abstrakt
Autor analizuje wpływ globalnych platform streamingowych na model autorstwa seriali telewizyjnych w Hiszpanii i Polsce. W obu krajach obserwuje się dynamiczny wzrost nakładów na produkcję audiowizualną, przekraczający średnią europejską. W Hiszpanii, gdzie Netflix stworzył największy hub produkcyjny w Europie, wdrożenie modelu showrunnerskiego przekształciło lokalne praktyki produkcyjne. W Polsce, mimo wciąż dominującej kinematografii reżyserskiej, rozwój rynku streamingowego zmienił kulturę pracy i organizację produkcji. Autor omawia też trudności z adaptacją modelu showrunnerskiego, w tym marginalizację roli scenarzystów w Polsce oraz ograniczony wpływ hiszpańskich showrunnerów na decyzje budżetowe.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
showrunner, streaming, Netflix, studia produkcyjne, autorstwo serialiBibliografia
Dziadul, C. (2022, 29 marca). Netflix Opens CEE Bureau and Reveals Polish Investment. Broadband TV News. https://www.broadbandtvnews.com/2022/03/29/netflix- -opens-cee-bureau-and-reveals-polish-investment
Google Scholar
Elidrissi, F. (2019, 12 listopada). Showrunners españoles: los artífices de las series que triunfan en todo el mundo. The Objective. https://theobjective.com/further/cultura/2019-11-12/showrunners-espanoles-tv
Google Scholar
Fuentes Rueda, P., Del Castillo Aira, I. (2023). Showrunners españoles en la era Netflix: Indicadores de tareas para su definición. Dixit, 37 (2), ss. 53-68. https://doi.org/10.22235/d.v37i2.3343
Google Scholar
Major, M. (2024, 22 lutego). Scenarzystka „Absolutnych debiutantów”: Dla mnie formującym doświadczeniem był serial „Fleabag”. Wirtualne Media. https://www. wirtualnemedia.pl/artykul/scenarzystka-absolutnych-debiutantow-netflix-nina- -lewandowska-seriale-dziewczynskie-lena-niko-wakacje-nad-morzem-coming- -of-age
Google Scholar
Reid, J. (2024, 13 lutego). How Spain Became a Key Netflix Hub for Movies and Shows. NextTV. https://www.nexttv.com/news/how-spain-became-a-key-netflix-hub- -for-movies-and-shows
Google Scholar
Smith, P. J. (2009). Spanish Screen Fiction: Between Cinema and Television. Liverpool: Liverpool University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt5vjkd5
Google Scholar
Szczepanik, P. (2024). SVOD Production in East-Central Europe: Understanding the „Streamer Imaginaries” of Independent Producers. W: C. Meir, R. Smits (red.), European Cinema in the Streaming Era: Policy, Platforms, and Production (ss. 215-238). London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-031-42182-2_11
Google Scholar
Szostak, S. (2022). Status i prestiż zawodu scenarzysty w systemie produkcji audiowizualnej. Kwartalnik Filmowy, (120), ss. 116-142. https://doi.org/10.36744/kf.1355
Google Scholar
Szostak, S. (2023, 19 stycznia). Kalina Alabrudzińska i Agata Gerc o „Sexify”: Seks, ważny dla młodych ludzi temat. Świat Seriali. https://swiatseriali.interia.pl/newsy/ seriale/netflix-seriale-1389/news-kalina-alabrudzinska-i-agata-gerc-o-sexify- -seks-wazny-dla-ml,nId,6541925
Google Scholar
Szostak, S. (2023). Serwisy streamingowe a lokalna branża audiowizualna – mapowanie wpływu Netflixa na polski sektor produkcji. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 35 (44), ss. 204-226.
Google Scholar
Szostak, S., Szymańska, J. (2024). Producent w kulturze produkcji – nieustanna praca w kryzysie. Prace Kulturoznawcze, 28 (3), ss. 77-99.
Google Scholar
Whittock, J. (2022, 29 czerwca). International Disruptors: Galician Screenwriter and Director Dani De La Torre on the Rise of Spanish Drama Production and How Embracing the U.S. Showrunner Model Transformed the Local Industry. Deadline. https://deadline.com/2022/06/international-disruptors-galician-screenwriterand-director-dani-de-la-torre-on-the-rise-of-spanish-drama-production-andhow-embracing-the-u-s-showrunner-model-transformed-the-local-industry-1235053322
Google Scholar
Autorzy
Dawid Junkedawid.junke@gmail.com
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-4894-994X
Doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, stypendysta programu Fulbrighta. Badacz kultury popularnej zafascynowany serialami telewizyjnymi, filmami i narracjami w innych mediach. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kulturowych aspektów produkcji i recepcji seriali telewizyjnych. Autor monografii Transcendencja i sekularyzacja. Motywy religijne we współczesnych amerykańskich serialach telewizyjnych (2018). W roku 2022 Visiting Assistant Professor na University of Washington w Seattle.
Statystyki
Abstract views: 131PDF downloads: 67
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Dawid Junke
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Dawid Junke, Współzawodnictwo czy współpraca? Formalne i przemysłowe zależności kina i telewizji , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Dawid Junke, Autorstwo telewizyjne i komediowi showrunnerzy. Przypadek Grega Danielsa , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
