Europejscy showrunnerzy. Wpływ platform streamingowych na zmiany modelu autorstwa telewizyjnego w Hiszpanii i Polsce

Dawid Junke

dawid.junke@gmail.com
Uniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4894-994X

Abstrakt

Autor analizuje wpływ globalnych platform streamingowych na model autorstwa seriali telewizyjnych w Hiszpanii i Polsce. W obu krajach obserwuje się dynamiczny wzrost nakładów na produkcję audiowizualną, przekraczający średnią europejską. W Hiszpanii, gdzie Netflix stworzył największy hub produkcyjny w Europie, wdrożenie modelu showrunnerskiego przekształciło lokalne praktyki produkcyjne. W Polsce, mimo wciąż dominującej kinematografii reżyserskiej, rozwój rynku streamingowego zmienił kulturę pracy i organizację produkcji. Autor omawia też trudności z adaptacją modelu showrunnerskiego, w tym marginalizację roli scenarzystów w Polsce oraz ograniczony wpływ hiszpańskich showrunnerów na decyzje budżetowe.

Instytucje finansujące

Tekst powstał w ramach realizacji projektu grantowego MINIATURA, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki: „Badania nad produkcją seriali telewizyjnych nowej generacji – wyjazd konsultacyjny do centrum badawczego COMMUNICAV”, nr rejestracyjny 2023/07/X/HS2/01105.


Słowa kluczowe:

showrunner, streaming, Netflix, studia produkcyjne, autorstwo seriali

Dziadul, C. (2022, 29 marca). Netflix Opens CEE Bureau and Reveals Polish Investment. Broadband TV News. https://www.broadbandtvnews.com/2022/03/29/netflix- -opens-cee-bureau-and-reveals-polish-investment
  Google Scholar

Elidrissi, F. (2019, 12 listopada). Showrunners españoles: los artífices de las series que triunfan en todo el mundo. The Objective. https://theobjective.com/further/cultura/2019-11-12/showrunners-espanoles-tv
  Google Scholar

Fuentes Rueda, P., Del Castillo Aira, I. (2023). Showrunners españoles en la era Netflix: Indicadores de tareas para su definición. Dixit, 37 (2), ss. 53-68. https://doi.org/10.22235/d.v37i2.3343
  Google Scholar

Major, M. (2024, 22 lutego). Scenarzystka „Absolutnych debiutantów”: Dla mnie formującym doświadczeniem był serial „Fleabag”. Wirtualne Media. https://www. wirtualnemedia.pl/artykul/scenarzystka-absolutnych-debiutantow-netflix-nina- -lewandowska-seriale-dziewczynskie-lena-niko-wakacje-nad-morzem-coming- -of-age
  Google Scholar

Reid, J. (2024, 13 lutego). How Spain Became a Key Netflix Hub for Movies and Shows. NextTV. https://www.nexttv.com/news/how-spain-became-a-key-netflix-hub- -for-movies-and-shows
  Google Scholar

Smith, P. J. (2009). Spanish Screen Fiction: Between Cinema and Television. Liverpool: Liverpool University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt5vjkd5
  Google Scholar

Szczepanik, P. (2024). SVOD Production in East-Central Europe: Understanding the „Streamer Imaginaries” of Independent Producers. W: C. Meir, R. Smits (red.), European Cinema in the Streaming Era: Policy, Platforms, and Production (ss. 215-238). London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-031-42182-2_11
  Google Scholar

Szostak, S. (2022). Status i prestiż zawodu scenarzysty w systemie produkcji audiowizualnej. Kwartalnik Filmowy, (120), ss. 116-142. https://doi.org/10.36744/kf.1355
  Google Scholar

Szostak, S. (2023, 19 stycznia). Kalina Alabrudzińska i Agata Gerc o „Sexify”: Seks, ważny dla młodych ludzi temat. Świat Seriali. https://swiatseriali.interia.pl/newsy/ seriale/netflix-seriale-1389/news-kalina-alabrudzinska-i-agata-gerc-o-sexify- -seks-wazny-dla-ml,nId,6541925
  Google Scholar

Szostak, S. (2023). Serwisy streamingowe a lokalna branża audiowizualna – mapowanie wpływu Netflixa na polski sektor produkcji. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 35 (44), ss. 204-226.
  Google Scholar

Szostak, S., Szymańska, J. (2024). Producent w kulturze produkcji – nieustanna praca w kryzysie. Prace Kulturoznawcze, 28 (3), ss. 77-99.
  Google Scholar

Whittock, J. (2022, 29 czerwca). International Disruptors: Galician Screenwriter and Director Dani De La Torre on the Rise of Spanish Drama Production and How Embracing the U.S. Showrunner Model Transformed the Local Industry. Deadline. https://deadline.com/2022/06/international-disruptors-galician-screenwriterand-director-dani-de-la-torre-on-the-rise-of-spanish-drama-production-andhow-embracing-the-u-s-showrunner-model-transformed-the-local-industry-1235053322
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-07-02

Cited By / Share

Junke, D. (2025) „Europejscy showrunnerzy. Wpływ platform streamingowych na zmiany modelu autorstwa telewizyjnego w Hiszpanii i Polsce”, Kwartalnik Filmowy, (130), s. 157–175. doi: 10.36744/kf.3977.

Autorzy

Dawid Junke 
dawid.junke@gmail.com
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-4894-994X

Doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, stypendysta programu Fulbrighta. Badacz kultury popularnej zafascynowany serialami telewizyjnymi, filmami i narracjami w innych mediach. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół kulturowych aspektów produkcji i recepcji seriali telewizyjnych. Autor monografii Transcendencja i sekularyzacja. Motywy religijne we współczesnych amerykańskich serialach telewizyjnych (2018). W roku 2022 Visiting Assistant Professor na University of Washington w Seattle.



Statystyki

Abstract views: 38
PDF downloads: 14


Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Dawid Junke

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.