Mistrz na scenie. Refleksje po lekturze „Aktora doskonałego. Traktatów Zeamiego o sztuce nō”

Aneta Pierzchała

Abstrakt

Pierzchała komentuje warszawski występ Ko Murobushiego, japońskiego tancerza-aktora butoh, ekspresyjnego tańca awangardowego o silnych związkach z szamanizmem i teatrem nō. Murobushi, czerpiąc z buddyjskich rozważań na temat bytu, mówi, że każdego dnia umieramy i powracamy do życia. Zeami, XV-wieczny aktor i teoretyk japońskiego teatru nō, twierdził, że nieustannie znajdujemy się na początku drogi. Sztuka, w tym sztuka aktorska w tradycji orientalnej, jest rodzajem niekończącej się drogi, nieustannej pracy wewnętrznej. Liczy się dyscyplina, spontaniczność, precyzja i przypadek. Pisma Zeamiego ukazują zupełnie inne rozumienie funkcji aktora niż to, do którego przywykliśmy w zachodnim teatrze i kinie. Paradoksalnie od japońskiego aktora wymaga się zarówno pozbycia się własnego „ja”, uważnego wsłuchania się w siebie, jak i wrażliwości na wewnętrzną prawdę. Tworzenie znaczeń nie jest najważniejsze. Mistrz ani nie potrzebuje znaczeń, ani ich nie pragnie, mistrz porusza się w potencjalnej przestrzeni tego, co możliwe.