Archipelag Marivaux: «Wyspa niewolników» – «Wyspa Rozumu» – «Kolonia»
Abstrakt
W pierwszej połowie osiemnastego wieku w kulturze francuskiej, od malarstwa po literaturę, ważne miejsce zajmuje motyw wyobrażonych podróży – voyages imaginaires. Marivaux odwołuje się do tego motywu często, w najbardziej bezpośredni sposób w trzech komediach L’île des Esclaves (Wyspa Niewolników), L’île de la Raison (Wyspa Rozumu) oraz La Nouvelle Colonie ou la Ligue des femmes (Nowa Kolonia albo Liga kobiet – wersja późniejsza: Colonie, Kolonia). Te trzy dziejące się na wyspach utwory możemy uznać za komedie obyczajowe, odnajdując w nich jednocześnie świadomą propozycję ustrojową, czyli opowiedzenie się za zniesieniem niewolnictwa czy za równouprawnieniem kobiet. I choć taka interpretacja nie jest wykluczona, to właściwsze wydaje się analizowanie tych utworów w kategoriach ćwiczenia z wyobraźni. Są to raczej utopie, niemożliwe do zrealizowania z perspektywy Marivaux i jego czasów, przynależące do świata fantazji. Nie znaczy to jednak, że nie miały one wpływu na rozwój świadomości osiemnastowiecznych Francuzów. To „wyobrażenie niewyobrażalnego” pozwalało na przekraczanie granic i łamanie schematów i być może przyczyniło się do zmian ustrojowych skuteczniej, niż przyczyniłaby się racjonalna krytyka.
Słowa kluczowe:
Pierre de Marivaux, komedia, utopiaBibliografia
Baczko, Bronisław. Światła utopii. Tłumaczenie Wiktor Dłuski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 2016.
Google Scholar
Deloffre, Frederic. Marivaux et le marivaudage: Une préciosité nouvelle. Genève: Slatkine, 2009.
Google Scholar
Francastel, Pierre, ed. Utopie et Institutions au XVIIIe siècle: Le Pragmatisme des Lumières. Paris: Mouton et C, 1963.
Google Scholar
Granderoute, Robert. “De ‘L’Éducation Des Filles’ Aux ‘Avis d’une Mère à Sa Fille’: Fénelon et Madame de Lambert.” Revue d’Histoire Littéraire de la France 87, no. 1 (1987): 15–30. http://www.jstor.org/stable/40528735.
Google Scholar
Greene, Edgar Joseph Hollingsworth. Marivaux. Toronto: Univeristy of Toronto Press, 1965.
DOI: https://doi.org/10.3138/9781487596163
Google Scholar
Hartig, Irmgard, et Albert Soboul. «Notes pour une histoire de l’utopie en France, au XVIIIe siècle”. Annales historiques de la Révolution française” 224 (1976): 161–179.
DOI: https://doi.org/10.3406/ahrf.1976.1000
Google Scholar
Olkusz, Piotr. „Marivaux w osiemnastowiecznej Francji i Polsce: Dwa modele recepcji”. Pamiętnik Teatralny 62, z. 4 (2014): 97–142.
Google Scholar
Ozouf, Mona. Les Mots des femmes: Essai sur la singularité française. Paris: Fayard, 1995.
Google Scholar
Sokół, Lech. „Watteau, Marivaux, Fêtes galantes, czyli co może się wydarzyć w ogrodzie?”. Biuletyn Historii Sztuki 63, nr 1/4 (2001): 125-141.
Google Scholar
Starobinski, Jean. Wynalezienie wolności 1700–1789. Tłumaczenie Maryna Ochab. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2006.
Google Scholar
Autorzy
Piotr OlkuszUniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-7618-7014
Piotr Olkusz - teatrolog i romanista, adiunkt, pracuje na Uniwersytecie Łódzkim, jest redaktorem „Dialogu” i recenzentem portalu teatralny.pl. Zajmuje się przede wszystkim teatrem francuskim, instytucjonalnymi uwarunkowaniami estetyki teatralnej, rozwojem idei teatru popularnego, a także XVIII wiekiem w teatrze i narodzinami nowoczesności.
Statystyki
Abstract views: 117PDF downloads: 43
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Piotr Olkusz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Olkusz, Paradoks o konwencji: «Refleksje krytyczne» Jean-Baptiste’a Dubosa , Pamiętnik Teatralny: Tom 69 Nr 1 (2020)
- Piotr Olkusz, Od zespołu do przedsiębiorstwa teatralnego: Oficjalne sceny Paryża XVIII wieku – rozwój i kontrola , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 1/2 (2018)
- Piotr Olkusz, «Pocieszne wykwintnisie» Molière’a: Farsa na kobiety? , Pamiętnik Teatralny: Tom 72 Nr 1 (2023): Molière: Powroty (z blokiem tematycznym według koncepcji Patryka Kenckiego)
- Piotr Olkusz, Théâtres de société we Francji: salonowy eksperyment i laboratorium nowych reguł , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 4 (2018)
