Od zespołu do przedsiębiorstwa teatralnego: Oficjalne sceny Paryża XVIII wieku – rozwój i kontrola

Piotr Olkusz


Uniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7618-7014

Abstrakt

W XVIII w. słabnie militarna i gospodarcza dominacja Francji w Europie, ale – paradoksalnie – jest to złoty okres jej kulturalnego oddziaływania na kraje starego kontynentu. Znaczna część dworów powołuje do życia teatry, które często postrzegamy jako lokalne wersje Comédie-Française, gdyż powielają one schemat bliskiej łączności dworu i sceny, która stać się ma miejscem popularyzowania oficjalnego modelu cywilizacyjnego. Tymczasem w osiemnastowiecznej Francji zarówno Comédie-Française, jak i pozostałe „sceny oficjalne” (Opéra, Comédie-Italienne a później Opéra-Comique) korzystające z królewskiego wsparcia (najczęściej w formie monopolu, bezpośredniej subwencji, czasem preferencyjnego użyczenia gmachu) coraz skuteczniej uwalniają się od związków z Wersalem, stając się coraz bardziej mieszczańskimi teatrami stolicy. Osiemnastowieczne dwory Europy często nie doceniały skomplikowanego systemu powiązań i zależności (między dworem a mieszczańską publicznością, między scenami oficjalnymi a nieoficjalnymi), które wpłynęły na kształt życia teatralnego stolicy tamtego okresu. Powielały w gruncie rzeczy uproszczone, jeszcze siedemnastowieczne wyobrażenie o teatrze francuskiego dworu, podczas gdy nad Sekwaną teatr wkraczał już w zupełnie inną fazę rozwoju.


Słowa kluczowe:

teatr francuski, teatr XVIII wieku, teatr w Paryżu, historia teatru, produkcja teatralna, przedsiębiorstwo teatralne

Alasseur, C. (1967). La Comédie-Française au XVIII siècle, étude économique. Paris: Mouton.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783111330662   Google Scholar

de Andia, B. (1998). Paris et ses théâtres. Architecture et décor. Paris: Action Artistique De la Ville de Paris.
  Google Scholar

Beaussant, P. (1996). Les Plaisirs de Versailles: Théâtre et musique. Paris: Fayard.
  Google Scholar

Chaouche, S. (2008). L’économie du luxe: L’intendance des Menus-Plaisirs du roi par Papillon de la Ferté (1756–1780). Dix-huitième siècle, 1, 395-412.
DOI: https://doi.org/10.3917/dhs.040.0395   Google Scholar

Fuchs, M. (1986). La Vie théâtrale en province au XVIIIe siècle. Paris: CNRS.
  Google Scholar

Lagrave, H. (1992). Privilèges et libertés. In J. de Jomaron (ed.), Le Théâtre en France (vol. 1). Paris: Armand Colin.
  Google Scholar

Lagrave, H. (1992). Le Théâtre et le public à Paris de 1715 à 1750, Paris: Klincksieck.
  Google Scholar

Lemaigre-Gaffier, P. (2009). Servir le roi et administrer la cour: Les Menus Plaisirs et l’invention de leur personnel (années 1740–1780). Hypothèses, 1.
DOI: https://doi.org/10.3917/hyp.081.0051   Google Scholar

Lever, M. (2001). Théâtre et Lumières: Les spectacles de Paris au XVIIIe siècle. Paris: Fayard.
  Google Scholar

Majewski, T. (2017). Widłak – od pirotechniki do kserografii: W stronę (bio)archeologii mediów. Kwartalnik Filmowy, 99, 63-78.
  Google Scholar

Markovits, R. (2014). Civiliser l’Europe: Politiques du théâtre français au XVIIIe siècle. Paris: Fayard.
  Google Scholar

Olkusz, P. (2014). Marivaux w osiemnastowiecznej Francji i Polsce. Dwa modele recepcji, Pamiętnik Teatralny, 4, 97-142.
  Google Scholar

Rougemont, M. de. (1988). La Vie théâtrale en France au XVIIIe siècle. Genève: Champion-Slatkine.
  Google Scholar

Serre, S. (2008). Monopole de l’art, art du monopole? L’Opéra de Paris sous l’Ancien Régime. Entreprises et histoire, 4.
DOI: https://doi.org/10.3917/eh.053.0080   Google Scholar

Trott, D. (2000). Théâtre du XVIIIe siècle: Jeux, Écritures, Regards. Montpellier: Éditions espaces 34.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2018-06-30

Cited By / Share

Olkusz, P. (2018) „Od zespołu do przedsiębiorstwa teatralnego: Oficjalne sceny Paryża XVIII wieku – rozwój i kontrola”, Pamiętnik Teatralny, 67(1/2), s. 5–26. doi: 10.36744/pt.600.

Autorzy

Piotr Olkusz 

Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-7618-7014

Statystyki

Abstract views: 325
PDF downloads: 188


Licencja

Prawa autorskie (c) 2018 Piotr Olkusz

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.