„Burzliwy i krańcowy protest przeciwko naturalizmowi Reduty”: Debiut reżyserski Edmunda Wiercińskiego
Abstrakt
Premiera wystawionego przez Redutę Snu Felicji Kruszewskiej odbyła się 27 marca 1927 roku w Teatrze Na Pohulance. Był to debiut reżyserski Edmunda Wiercińskiego. Artysta od 1921 roku należał do zespołu Reduty. Tam uczył się aktorstwa i reżyserii. W 1925 roku Reduta przeniosła się do Wilna. Zespół przestał być teatrem laboratoryjnym, jakim był wcześniej; jako jedyny teatr w mieście musiał przyciągać publiczność; zmieniły się metody pracy, wzrosła liczba premier, a zmalała liczba prób i ilość czasu poświęcanego na wnikliwą analizę dramatów; w repertuarze pojawiły się najlepiej sprzedające się spektakle. Obniżył się poziom artystyczny, a poszukiwanie nowatorskich środków wyrazu artystycznego zastąpiono naturalizmem. Wierciński nie chciał się na to zgodzić. Jego Sen był, jak to określił, „burzliwym i radykalnym protestem przeciwko naturalizmowi Reduty". Wierciński wycisnął ze sztuki cały jej emocjonalny ładunek, tworząc ekspresjonistyczny spektakl, który w dużej mierze opierał się na deformacji, karykaturze, mechaniczności ruchów, powtarzalności gestów i dźwięków. Nic nie wyglądało na scenie tak, jak w rzeczywistości. Sam Wierciński zagrał Zielonego Pajaca, najbardziej groteskową postać dramatu. Większość recenzentów skrytykowała dramat, ale wszyscy byli zgodni w wysokiej ocenie jakości spektaklu. Osterwa uznał jednak przedstawienie za sprzeczne z wartościami Reduty, co doprowadziło do rozłamu w zespole. Wierciński wraz z grupą innych artystów opuścił Redutę. Wierciński znany był z wnikliwej i gorliwej analizy swoich prac. Sen uważał za krok konieczny dla rozwoju teatru, ale dostrzegał pułapki dalszego podążania w tym kierunku, mogące prowadzić do przedkładania reżyserii i formy nad twórczym potencjałem aktorów, który zostałby wówczas zaprzepaszczony i niedoceniony.
Słowa kluczowe:
teatr polski 1918–1939, historia teatru, Wilno, Reduta, Edmund Wierciński, Felicja KruszewskaBibliografia
Krasiński, Edward. Edmund Wierciński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960.
Google Scholar
Maćkała, Katarzyna. „«Od dzieła sztuki winno żądać się nieoczekiwanego»: Echa dadaizmu w polskim teatrze międzywojennym”. W: Impuls dadaistyczny w polskiej sztuce i literaturze dwudziestowiecznej, redakcja Paulina Kurc-Maj i Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki, 2017.
Google Scholar
Srebrny, Stefan. Teatr grecki i polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
Google Scholar
Wierciński, Edmund. „Pamiętnik z I objazdu Reduty”, wstęp i redakcja Anna Chojnacka. Pamiętnik Teatralny 35, z. 1 (1986).
Google Scholar
Wierciński, Edmund. Notatki i teksty z lat 1921–55, redakcja Anna Chojnacka. Wrocław: Wiedza o kulturze, 1991.
Google Scholar
Zawieyski, Jerzy. „Biografia niezamierzona”. W: Listy Juliusza Osterwy, redakcja Edward Krasiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1968.
Google Scholar
Autorzy
Anna ChojnackaInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-5174-4155
Anna Chojnacka - doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o sztuce. Od 1986 roku pracuje w Zakładzie Historii i Teorii Teatru IS PAN: do 1995 jako dokumentalistka w Pracowni Dokumentacji Teatru, w latach 1993–2013 jako redaktorka naczelna, w latach 1995–1997 i od 2014 jako redaktorka „Pamiętnika Teatralnego”.
Statystyki
Abstract views: 126PDF downloads: 53
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Anna Chojnacka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Anna Chojnacka, Marek Piekut, «W tym strasznym Wrocławiu»: Korespondencja Edmunda Wiercińskiego z Teresą Roszkowską 1950–1952 , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 1/2 (2018)
- Anna Chojnacka, Więcej niż teatr , Pamiętnik Teatralny: Tom 68 Nr 2 (2019)
- Anna Chojnacka, Nauczanie żywego słowa według Marii Wiercińskiej: Publikacje artystki z lat 1935–1938 , Pamiętnik Teatralny: Tom 73 Nr 2 (2024)
- Anna Chojnacka, Recenzja książki Magdaleny Hasiuk «Okrutnie dziwna strona świata: Wokół teatru więziennego» , Pamiętnik Teatralny: Tom 65 Nr 3 (2016)