„Burzliwy i krańcowy protest przeciwko naturalizmowi Reduty”: Debiut reżyserski Edmunda Wiercińskiego

UDOSTĘPNIONO ONLINE 2023

Anna Chojnacka


Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-5174-4155

Abstrakt

Premiera wystawionego przez Redutę Snu Felicji Kruszewskiej odbyła się 27 marca 1927 roku w Teatrze Na Pohulance. Był to debiut reżyserski Edmunda Wiercińskiego. Artysta od 1921 roku należał do zespołu Reduty. Tam uczył się aktorstwa i reżyserii. W 1925 roku Reduta przeniosła się do Wilna. Zespół przestał być teatrem laboratoryjnym, jakim był wcześniej; jako jedyny teatr w mieście musiał przyciągać publiczność; zmieniły się metody pracy, wzrosła liczba premier, a zmalała liczba prób i ilość czasu poświęcanego na wnikliwą analizę dramatów; w repertuarze pojawiły się najlepiej sprzedające się spektakle. Obniżył się poziom artystyczny, a poszukiwanie nowatorskich środków wyrazu artystycznego zastąpiono naturalizmem. Wierciński nie chciał się na to zgodzić. Jego Sen był, jak to określił, „burzliwym i radykalnym protestem przeciwko naturalizmowi Reduty". Wierciński wycisnął ze sztuki cały jej emocjonalny ładunek, tworząc ekspresjonistyczny spektakl, który w dużej mierze opierał się na deformacji, karykaturze, mechaniczności ruchów, powtarzalności gestów i dźwięków. Nic nie wyglądało na scenie tak, jak w rzeczywistości. Sam Wierciński zagrał Zielonego Pajaca, najbardziej groteskową postać dramatu. Większość recenzentów skrytykowała dramat, ale wszyscy byli zgodni w wysokiej ocenie jakości spektaklu. Osterwa uznał jednak przedstawienie za sprzeczne z wartościami Reduty, co doprowadziło do rozłamu w zespole. Wierciński wraz z grupą innych artystów opuścił Redutę. Wierciński znany był z wnikliwej i gorliwej analizy swoich prac. Sen uważał za krok konieczny dla rozwoju teatru, ale dostrzegał pułapki dalszego podążania w tym kierunku, mogące prowadzić do przedkładania reżyserii i formy nad twórczym potencjałem aktorów, który zostałby wówczas zaprzepaszczony i niedoceniony.


Słowa kluczowe:

teatr polski 1918–1939, historia teatru, Wilno, Reduta, Edmund Wierciński, Felicja Kruszewska

Krasiński, Edward. Edmund Wierciński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960.
  Google Scholar

Maćkała, Katarzyna. „«Od dzieła sztuki winno żądać się nieoczekiwanego»: Echa dadaizmu w polskim teatrze międzywojennym”. W: Impuls dadaistyczny w polskiej sztuce i literaturze dwudziestowiecznej, redakcja Paulina Kurc-Maj i Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki, 2017.
  Google Scholar

Srebrny, Stefan. Teatr grecki i polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
  Google Scholar

Wierciński, Edmund. „Pamiętnik z I objazdu Reduty”, wstęp i redakcja Anna Chojnacka. Pamiętnik Teatralny 35, z. 1 (1986).
  Google Scholar

Wierciński, Edmund. Notatki i teksty z lat 1921–55, redakcja Anna Chojnacka. Wrocław: Wiedza o kulturze, 1991.
  Google Scholar

Zawieyski, Jerzy. „Biografia niezamierzona”. W: Listy Juliusza Osterwy, redakcja Edward Krasiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1968.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2017-12-15

Cited By / Share

Chojnacka, A. (2017) „«Burzliwy i krańcowy protest przeciwko naturalizmowi Reduty»: Debiut reżyserski Edmunda Wiercińskiego”, Pamiętnik Teatralny, 66(4), s. 43–61. doi: 10.36744/pt.2199.

Autorzy

Anna Chojnacka 

Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-5174-4155

Anna Chojnacka -  doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o sztuce. Od 1986 roku pracuje  w Zakładzie Historii i Teorii Teatru IS PAN:  do 1995 jako dokumentalistka w Pracowni Dokumentacji Teatru, w latach 1993–2013 jako redaktorka naczelna, w latach 1995–1997 i od 2014 jako redaktorka „Pamiętnika Teatralnego”.



Statystyki

Abstract views: 126
PDF downloads: 53


Licencja

Prawa autorskie (c) 2017 Anna Chojnacka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.