„Linia mety nie kończy biegu...”. Tony Richardson, „Samotność długodystansowca”

Krzysztof Lipka

Abstrakt

Przedmiotem swojej analizy autor czyni Samotność długodystansowca, która w jego mniemaniu z upływem czasu ujawnia coraz więcej przenośnych znaczeń. W tej wieloaspektowej analizie podjęte zostają kwestie relacji fabuły filmu z literackim pierwowzorem Alana Sillitoe, zagadnienia dotyczące montażu (sceny retrospekcji rozpoczynane są przez finezyjne cięcia montażowe), pracy kamery (kadrowanie, zbliżenia i jazdy oddają nastroje bohatera; efekt „tańczącej kamery” w momencie, kiedy akcja nabiera rozpędu), muzyki (motywy jazzowe oraz ideologiczna funkcja hymnu „Jerozolima”), czy operowania światłem („ciemne” ujęcia w scenach współczesnych i „jasne” w scenach retrospektywnych). Autor dowodzi, że wszystkie te elementy pełnią w filmie funkcję dramaturgiczną, akcentując stany emocjonalne bohatera i podkreślając, że akcja główna rozgrywa się we wspomnieniach, natomiast opowieść ramowa stanowi tylko jej konsekwencję. W tekście poruszone zostają również kwestie dotyczące interpretacji – rola szczęścia i miłości w życiu bohatera oraz jego miejsce we wrogo nastawionym społeczeństwie. Lipka omawia również elementy świadczące o arcydzielności tego filmu.