In View of the Impossible – Negative Aesthetics and the Effect of Strangeness in Audiovisual Works of Béla Tarr and Krystian Lupa
Abstract
Iconic revolution in culture is a fait accompli. The contemporary primacy of image based consciousness was correctly recognised by Ferdinand Fellmann, who noted that it opposes the specifics of language based vision of the world by letting the dimension of the image which extends beyond intentional consciousness to take its full course. This iconic change is particularly important in the work of Bela Tarr and Kristian Lupa. Independently of the difference in media, it is in the audiovisual dimension of their work, that the negative aesthetics and the effect of strangeness are constituted, which resonate with Georges Didi-Huberman’s concept of the power of visual event. The aesthetic strategy of both directors appears to be a cognitive one - deconstruction/cleansing of the visible in the film and theatre from positive means of presentation, linear narrative, the classic model of projection-identification serves the exploration of the Impossible. The negativity and strangeness of dark, empty spaces is revealed here in contemplative rhythm of nothing making and muting the structures of the world represented, or it emerges from gestures of audiovisual intensification, taken to the extreme and contrasted with phases of total silence and absolute stillness. The aesthetic apophasis, like Derridean Khöra, aims at the experience of over-seeing (and over-hearing), realising a specific model of negative mysticism, which is initiated by the death of metaphysics of presence. The article examines this strategy using the examples of Lupa’s Extinction (Wymazywanie) and Tarr’s Damnation (Kärhozat).
Keywords:
iconic turn, Béla Tarr, Krystian LupaReferences
Augustyniak, Piotr. 2013. Istnienie jest Bogiem, ja jest grzechem. Warszawa: Kronos.
Google Scholar
Brecht, Bertold. 1959. Krótki opis nowej techniki sztuki aktorskiej mającej na celu wywołanie efektu obcości. Tłum. Z. Krawczykowski. „Dialog” 7.
Google Scholar
Derrida, Jacques. 1999. Chora. Tłum. M. Gołębiewska. Warszawa: KR.
Google Scholar
Derrida, Jacques. 1999. Wiara i wiedza. W: Religia. Seminarium na Capri prowadzone przez Jacques’a Derridę i Gianniego Vattimo. Tłum. M. Kowalska i in. Warszawa: KR.
Google Scholar
Didi-Huberman, Georges. 2011. Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki. Tłum. B. Brzezicka. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Eckhart, Mistrz. 2013. Dzieła wszystkie. Tłum. W. Szymona. Poznań: W drodze.
Google Scholar
Fellmann, Ferdinand. 2005. Phänomenologie zur Einführung. Hamburg: Junius.
Google Scholar
„Frankfurtczyk”. 2013. Teologia niemiecka. Tłum. P. Augustyniak. Warszawa: Kronos.
Google Scholar
Heidegger, Martin. 1977. Czym jest metafizyka. Tłum. K. Pomian. W: M. Heidegger. Budować, mieszkać, myśleć. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Marion, Jean-Luc. 1996. Bóg bez bycia. Tłum. M. Frankiewicz. Kraków: Znak.
Google Scholar
Nancy, Jean-Luc. 2001. The Evidence of Film/L’Evidence du film. Abbas Kiarostami. Trans. Ch. Irizarry, V. A. Conley. Bruxelles: Yves Gevaert Publisher.
Google Scholar
„Rozmowa z Krystianem Lupą”. 2009. W: K. Lupa. Kalkwerk według Thomasa Bernharda. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Audiowizualne.
Google Scholar
Sarbiewska, Joanna. 2013. Kalkwerk/Kalkwerk. Wapienna toń Niemożliwego. W: D. Czaja (red.). Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria. Wołowiec: Czarne.
Google Scholar
Sarbiewska, Joanna. 2013. Doświadczenie krańcowości i negatywności w świetle problemu ogołocenia. Świadomość i obraz w drodze do Rzeczywistości (na przykładzie Konia turyńskiego Béli Tarra). W: J. C. Kałużny, A. Żywiołek (red.). Kulturowe paradygmaty końca. Studia komparatystyczne. Częstochowa: Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie.
Google Scholar
Sarbiewska, Joanna. 2013. Po dekonstrukcji – doświadczenie kenotyczne w kinie w świetle teologii negatywnej i mistycznej nocy ciemnej (na przykładzie analizy filmu Odgłosy robaków. Zapiski mumii Petera Lechtiego). W: S. J. Konefał, M. Zelent, K. Kornacki (red.). Sacrum w kinie. Dekadę później. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Schrader, Paul. 1972. Transcendental Style in Film: Ozu, Bresson, Dreyer. Berkeley: Da Capo Press.
Google Scholar
Sontag, Susan. 1999. Duchowy styl filmów Roberta Bressona. Tłum. E. Mazierska. „Film na Świecie” 400.
Google Scholar
Authors
Joanna Sarbiewskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
University of Gdańsk Poland
Filozof filmu, audiowizualności i mistyki. Doktor nauk humanistycznych. Bada sztukę i kulturę audiowizualną w świetle dekonstrukcji, (post)fenomenologii i mistyki negatywnej, a także problematykę psychoanalityczną w ujęciu postsekularnym w polskim filmie powojennym. Autorka książki Ontologia i estetyka filmowych obrazów Wernera Herzoga (2014). Publikowała w „Kwartalniku Filmowym”, „Tekstach Drugich”, piśmie „Ha!art”, „Kulturze – Historii – Globalizacji” i tomach zbiorowych. Scenarzystka i reżyserka etiudy filmowej Oglądy, opartej na motywach opowiadania J.-P. Sartre’a Pokój. Prowadzi zajęcia na Uniwersytecie Gdańskim, wykłada na kulturoznawstwie w Pomorskiej Wyższej Szkole Nauk Stosowanych w Gdyni. W latach 2012-2014 wiceprezes PTFT.
Statistics
Abstract views: 135PDF downloads: 70
License
Copyright (c) 2014 Joanna Sarbiewska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Joanna Sarbiewska, “Everything Terrible Is Something That Needs Our Love”: The Post-Humanist ‘Other’ in the (Post)Secular Understanding. (The Contribution) , Kwartalnik Filmowy: No. 101-102 (2018): European Cinema of 21st Century
- Joanna Sarbiewska, Image Seeking Truth: “Metaphysical Realism” as a Form of Phenomenological Ontology in Film , Kwartalnik Filmowy: No. 75-76 (2011): Faces of Reality
