The Head of Medusa – Or Realism of the Cinema Of Moral Anxiety
Abstract
The article discusses the films belonging to the cinema of moral anxiety (1976-1981) as the most characteristic examples of realism in film in Polish cinematography between 1945 and 1989. The main aim of the early feature films of K. Kieślowski, A. Holland, F. Falk, J. Kijowski, and the work by Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi and J. Zaorski that can be classified as moral anxiety cinema, was a critical description of reality. This description was possible, thanks to skillful handling of the medium of photographic realism and realism in staging. The first part of the article presents in brief the historical and cinematographic context of the origins of the cinema of moral anxiety. The second part discusses the major films of the movement in terms of the relationship between the strategies used in them and the process of creation of their critical and descriptive character. The order of the argument is set out by the achievements of four film cinematographers: S. Idziak, E. Kłosiński, J. Petrycki and K. Wyszyński. The following are the key issues: how does photographic realism manifests itself in film?, how does it define their aesthetics and what is its impact on the creation of the director’s reflection upon socio-political context of the time? What are the limitations and difficulties associated with the aesthetics of realism? The third part of the article deals with the relationship of the realist aesthetics of the films belonging to the cinema of moral anxiety movement with the moral reflection contained within them. The article conludes with some reflection upon typical protagonists of the films of the moral anxiety cinema.
Keywords:
cinema of moral anxiety, realism, Polish cinemaReferences
Dabert Dobrochna, Kino moralnego niepokoju. Wokół wybranych problemów poetyki i etyki, Poznań 2003, s. 84, 130-141, 172-173, 268.
Google Scholar
Deleuze Gilles, Kino 1. obraz-ruch, 2. obraz-czas, tłum. J. Margański, Gdańsk 2008, s. 298.
Google Scholar
Falk Feliks, w: Razem czy osobno? Rozmowa Macieja Zaleskiego z Feliksem Falkiem, „Kino” 1981, nr 7.
Google Scholar
Friszke Andrzej, Kryzys „Nowej umowy społecznej”. Narodziny kultury niezależnej (lata 1976-1980), w: tenże, Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa 2007, s. 256-274.
Google Scholar
Giżycki Marcin, Nie wystawać zza kamery. Rozmowa Marcina Giżyckiego z Edwardem Kłosińskim, „Kino” 1978, nr 12.
Google Scholar
Głowiński Michał, Literatura wobec nowomowy, w: tenże, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków 2009, s. 76-77, 79-80.
Google Scholar
Hendrykowski Marek, Sztuka reżyserii: rozmowa z Agnieszką Holland, w: Debiuty polskiego kina, red. M. Hendrykowski, Konin 1998, s. 249-250.
Google Scholar
Holland Agnieszka „Kino” 1978, nr 7 (ankieta redakcyjna).
Google Scholar
Holland Agnieszka, Blisko życia, „Kino” 1978, nr 1.
Google Scholar
Holland Agnieszka, w: S. Zawiśliński, Kieślowski. Życie po życiu. Pamięć, Warszawa 2007, s. 164.
Google Scholar
Ingarden Roman, Wykłady z etyki, Warszawa 1989, s. 288, 337-338.
Google Scholar
Jankun-Dopartowa Mariola, Fałszywa inicjacja bohatera. Młode kino lat siedemdziesiątych wobec założeń programowych Młodej Kultury, w: Człowiek z ekranu. Z antropologii postaci filmowej, red. M. Jankun-Dopartowa, M. Przylipiak, Kraków 1996, s. 94, 99, 103, 106-107, 118.
Google Scholar
Jankun-Dopartowa Mariola, Gorzkie kino Agnieszki Holland, Gdańsk 2000, s. 119, 136-137.
Google Scholar
Jaworski Stanisław, Realizm, w: tenże, Podręczny słownik terminów literackich, Kraków 2007, s. 176.
Google Scholar
Kieślowski Krzysztof, Funkcje filmu w telewizji i w kinie, „Kino” 1978, nr 1.
Google Scholar
Kieślowski Krzysztof, w: S. Zawiśliński, Kieślowski. Życie po życiu. Pamięć, Warszawa 2007, s. 289.
Google Scholar
Kijowski Andrzej, Dziennik, t. 2, Kraków 1998, s. 394.
DOI: https://doi.org/10.1049/ee.1998.0019
Google Scholar
Kornatowska Maria, Wodzireje i amatorzy, Warszawa 1990, s. 107-108, 115, 192, 204.
Google Scholar
Kracauer Siegfried, Teoria filmu, tłum. W. Wertenstein, Gdańsk 2008, s. 344.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Chorzów 2009, s. 369-374, 378-379.
Google Scholar
Lukács György, Sztuka i prawda obiektywna, tłum. K. Krzemień-Ojak, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, cz. 4, Kraków 1986.
Google Scholar
Lukács György, Teoria powieści, tłum. J. Goślicki, Warszawa 1968, s. 58, 66-67, 71-72, 76, 82, 146.
Google Scholar
Mętrak Krzysztof, O czym mówi Dyrygent?, „Kino” 1980, nr 5.
Google Scholar
Miczka Tadeusz, „Kino moralnego niepokoju”. Źródła i granice realizmu w polskim filmie fabularnym w latach 1976-1981, w: Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Katowice 2007, s. 191, 194, 197-198.
Google Scholar
Mitosek Zofia, Realizm, w: Słownik literatury polskiej, red. A. Brodzka, M. Puchalska, M. Semczuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka, Wrocław 1993, s. 916-917.
Google Scholar
Wertenstein Wanda, Przyjaźń trudna jak życie, „Kino” 1979, nr 12.
Google Scholar
Workowski Adam, Refleksje filozofa o kinie wartości, w: W stronę kina filozoficznego. Antologia, red. U. Tes, Kraków 2011, s. 23-24.
Google Scholar
Zanussi Krzysztof, w: Spróbujmy określić styl… Rozmowa redakcyjna, „Kino” 1980, nr 8.
Google Scholar
Authors
Marcin Maronkwartalnik.filmowy@ispan.pl
University of Maria Curie-Skłodowska Poland
Absolwent Wydziału Operatorskiego PWSFTviT w Łodzi, doktor nauk humanistycznych UJ, operator i filmoznawca. Autor monografii twórczości filmowej Wojciecha Jerzego Hasa (Dramat czasu i wyobraźni. Filmy Wojciecha J. Hasa, 2010). Współautor książki Zdjęcia - Jerzy Lipman, 2005. Adiunkt na Wydziale Artystycznym UMCS w Lublinie, gdzie wykłada fotografię. Jeden z wykładowców Akademii Polskiego Filmu zorganizowanej przez PISF. Interesuje się kinem polskim, kinem autorskim oraz związkami literatury, filozofii i filmu.
Statistics
Abstract views: 64PDF downloads: 15
License
Copyright (c) 2011 Marcin Maron
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Kwartalnik Filmowy, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Kwartalnik Filmowy should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 105-106 (2019) to 119 (2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in „Kwartalnik Filmowy”, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Marcin Maron, Anima Possession: “Possession” by Andrzej Żuławski in the Context of the Notion of the Phantasm and Depth Psychology , Kwartalnik Filmowy: No. 126 (2024): Fantasy and Phantasm
- Marcin Maron, The Development of the Art of Cinematography in the 1960s and in the First Half of the 1970s. Europe, USA, Poland , Kwartalnik Filmowy: No. 105-106 (2019): Cinema and Political Transformation
- Marcin Maron, Facing Evil: The Problem of Gnosis in Andrzej Żuławski’s Polish Films of the 1970s , Kwartalnik Filmowy: No. 117 (2022): Unknown/Hidden Cinema
- Marcin Maron, “The Devil” by Andrzej Żuławski: History, Evil and the Romantic Gnosis , Kwartalnik Filmowy: No. 96 (2016): Film and Metaphysics
- Marcin Maron, Head of Medusa, or Realism in Films of the Cinema of Moral Anxiety , Kwartalnik Filmowy: No. Special Issue (2013): Polish Film Scholars on Polish Cinema
- Marcin Maron, Bohdan Poręba’s “Hubal” and Stanisław Różewicz’s “Passion” – the Dispute on Romanticism in Polish Cinema of the 1970s , Kwartalnik Filmowy: No. 92 (2015): Polish Cinema and Politics
- Marcin Maron, The Autobiographical Situation in “The Mirror” by Andrei Tarkovski , Kwartalnik Filmowy: No. 73 (2011): Cinema is Me: Cinematic Autobiographies
- Marcin Maron, Stanisław Różewicz’s “The Romantics”: Between Dream and Reality , Kwartalnik Filmowy: No. 77-78 (2012): Polish Myths, Polish Complexes
Similar Articles
- Marcin Maron, Head of Medusa, or Realism in Films of the Cinema of Moral Anxiety , Kwartalnik Filmowy: No. Special Issue (2013): Polish Film Scholars on Polish Cinema
You may also start an advanced similarity search for this article.
