Koniec wieku XX. Bohaterowie filmów Nikity Michałkowa w świecie nowoczesnych wartości

Łucja Demby

Abstrakt

Demby analizuje ostatnie filmy Michałkowa z punktu widzenia refleksji nad XX w. Rosja jest oczywiście głównym przedmiotem zainteresowania Michałkowa, ale zajmuje się on również kwestiami powszechnymi zarówno w perspektywie moralnej, jak i polityczno-historycznej. Interesuje go zderzenie Rosji sprzed rewolucji z Rosją komunistyczną (Niewolnica miłości, Spaleni słońcem i Pięć wieczorów), a ta ostatnia jawi się jako jałowy i wykorzeniony świat fałszywych wartości. Zachodnie wzorce, adaptowane do rosyjskich realiów wraz ze zmieniającą się moralnością, wprowadzają chaos w ludzkie życie. W tej sytuacji przeszłość (carska Rosja z Cyrulika syberyjskiego i Rosja Czechowa ze Spalonych słońcem) zostaje wyidealizowana. Dotyczy to przede wszystkim mitycznej jedności życia prywatnego i publicznego. Współczesny świat „jest bez formy”. Michałkow opowiada o dysharmonii i poczuciu straty w przededniu upadku Związku Radzieckiego w Annie od 16 do 18: Michałkow często daje do zrozumienia w swoich filmach, że to kultura Wschodu może wiele zaoferować Zachodowi (Oczy czarne czy Autostop). Wzywa do powrotu do podstawowych wartości, czystych emocji, religii oraz natury, i jest w pełni świadomy faktu, że ryzykuje posądzenie o naiwność.