„Daj nam poczucie siły i Polskę daj nam żywą, by słowa się spełniły nad ziemią tą szczęśliwą” – modli się Konrad w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego. W listopadzie 1918 ziściły się dążenia i nadzieje wielu pokoleń, a słowa Konrada na scenie Teatru Polskiego w Warszawie Juliusz Osterwa wypowiedział w obecności Józefa Piłsudskiego, naczelnika odrodzonego państwa. Niezwyczajny list Naczelnika otwiera jubileuszowy zeszyt, a listopadowe dni w teatrach warszawskich szczegółowo relacjonuje pierwsza z pomieszczonych w nim rozpraw. Po niej następują miejsca i teatry kolejne: Kraków i sceniczne narracje o Piłsudskim i Legionach; Lwów i Teatr Miejski w sezonie 1918/19, który rozpocząć się musiał obroną wolności miasta, z aneksem, znacząco i barwnie uzupełniającym biografię Andrzeja Pronaszki; Toruń i Pomorze, wytrwale poszukujące własnej drogi do Teatru Narodowego; Łódź, gdzie nie najlepszy dramat odniósł sceniczny sukces w niepodległościowym kontekście. Zamieszczamy studium koncepcji teatru społecznie zaangażowanego Juliusza Osterwy, realizowanych w Warszawie i Wilnie, oraz artykuł o szkolnych obchodach święta niepodległości w II Rzeczypospolitej. Relacja z wystawy poświęconej futuryzmowi w teatrze polskiej awangardy (w tym Pronaszce) tylko pozornie odbiega od tematu głównego – bo ukazuje świat, w którym o wolność nie trzeba było już walczyć.

„Pamiętnik Teatralny” LXVII zeszyt 3 (267) redagowali:
Jarosław Komorowski (redaktor naczelny), Anna Chojnacka, Patryk Kencki (sekretarz redakcji), Agnieszka Koecher-Hensel, Emilia Olechnowicz
Skład i łamanie: Katarzyna Płońska
Przekład streszczeń na język angielski: Jan Hensel