Parasolnik z Sopotu – (niedoceniony) performer uliczny
Zbigniew Majchrowski
zbigniew.majchrowski@ug.edu.plUniwersytet Gdański (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5259-3085
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony performerowi ulicznemu Czesławowi Bulczyńskiemu (1912–1992), zwanemu Parasolnikiem z Sopotu. Na podstawie skąpych danych biograficznych, biograficznej legendy, relacji prasowych, dokumentacji wizualnej, mediów społecznościowych oraz wspomnień mieszkańców Sopotu autor ukazuje Parasolnika jako queerującego swój wizerunek, wyemancypowanego prekursora perfomansu pasażowego i radykalnego artystę ciała, który funkcjonował w sposób całkowicie niezależny, poza mainstremowymi i alternatywnymi obiegami sztuki. Niepowtarzalny charakter performatywnej aktywności Parasolnika uwypukla zestawienie jego stylu z działaniami innych freaków o artystycznych ambicjach – Krzysztofa Niemczyka z Krakowa, Tomasza Machcińskiego z Kalisza i Ryszarda Kisiela z Gdańska – a także z twórczością profesjonalnego artysty kabaretowego i pisarza Jerzego Afanasjewa. Cross-dressingowe, celowo ambiwalentne i wywrotowe akcje Parasolnika autor interpretuje jako wybiegające obyczajowo poza swój czas eksperymentalne ćwiczenia wolności realizowane w opresyjnej przestrzeni publicznej PRL-u i pracę socjopoznawczą. Wieloletnie zaskakujące przechodniów działania uliczne Parasolnika w Sopocie zostały ujęte jako minimalistyczne performanse interakcyjne i prowokacje inkluzywne, dzięki którym Bulczyński stwarzał afirmatywną atmosferę otwartości na wszelkie rodzaje odmienności.
Słowa kluczowe:
performans uliczny, PRL, Sopot, queer, kamp, folklor miejskiBibliografia
Alzugaray, Paula. „Experiencias de Flávio de Carvalho: um periódico em quatro ediçoes”. Rosa 6, no. 1 (2022). https://revistarosa.com/6/experiencias-de-flavio-de-carvalho.
Google Scholar
Chrobak, Józef, red. Krzysztof Niemczyk: Przypadek twórczy. Kraków: MOCAK, 2014.
Google Scholar
Czapiga, Małgorzata. „Cóż po parasolniku w czasach gadżetów”. Kultura Współczesna, nr 3 (2008): 160–174.
Google Scholar
Fułek, Wojciech, i Roman Stinzing-Wojnarowski. Kurort w cieniu PRL-u: Sopot 1945–1989. Gdańsk: Wydawnictwo l&l, 2007.
Google Scholar
Fułek, Wojciech, i Maciej Szemelowski. Krótka historia nieskończoności: Sopockie Molo XIX–XXI wiek. Sopot: Kallisto, 2005.
Google Scholar
Garland-Thomson, Rosemarie. Gapienie się, czyli o tym jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym. Tłumaczenie Katarzyna Ojrzyńska. Warszawa: Fundacja Teatr 21, 2020.
Google Scholar
Golec, Józef. Sopocki album biograficzny. Cieszyn: Offsetdruk i Media, 2008.
Google Scholar
Kaczorowski, Tomasz. „Cyrk rodziny Afanasjew – autorskie przedsięwzięcie zapomnianego sopockiego artysty, Jerzego Afanasjewa”. W: Rytuały/gesty, redakcja Włodzimierz Szturc i Ewa Gorlewska, numer specjalny, Próby. Nieregularnik filologiczny”, nr 4 (2016): 209–219. http://hdl.handle.net/11320/8875.
Google Scholar
Michałowski, Lesław, i Tomasz Tobis. „Sopot: Od elitarnego uzdrowiska do kurortu dla mas”. Studia Socjologiczne, nr 3 (2010): 163–178. https://www.czasopisma.pan.pl/dlibra/publication/104656/edition/90505/content.
Google Scholar
Sontag, Susan. „Notatki o kampie”. Tłumaczenie Wanda Wertenstein. Literatura na Świecie, nr 9 (1979): 306–324.
Google Scholar
Taylor, Diana. Performans. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Universitas, 2018.
Google Scholar
Autorzy
Zbigniew Majchrowskizbigniew.majchrowski@ug.edu.pl
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-5259-3085
Statystyki
Abstract views: 171PDF downloads: 97
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Zbigniew Majchrowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
