Dyrektorka: Przyczynek do (nie)biografii Wandy Wróblewskiej
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę analizy zasad, na jakich dyrektorki mogą być wpisywane w historię teatru. Spekulatywny biogram Wandy Wróblewskiej, twórczyni i dyrektorki Teatru Ziemi Mazowieckiej, jest tu narzędziem umożliwiającym ujawnienie i sproblematyzowanie oczekiwań wobec kobiecych narracji, które mają być alternatywą dla dominującego w historiografii patriarchalnego modelu. Teatr Ziemi Mazowieckiej, jak większość scen objazdowych, kierowany były przez kobiety, co skłania do umieszczenia refleksji nad nim w perspektywie feministycznej. Jego działalność łatwo wpisać w alternatywny model historiograficzny, który akcentuje budowanie relacji z publicznością i działalność społeczną teatru, rezygnując ze wskazywania arcydzieł i konstruowania hierarchii artystycznych. Spekulatywna biografia Wróblewskiej jest też katalizatorem pytania o możliwości wyjścia poza narrację, która zawsze staje się formą dyskursu władzy.
Słowa kluczowe:
Wanda Wróblewska, Krystyna Berwińska, Teatr Ziemi Mazowieckiej, teatr objazdowy, historiografia teatralna, historia kobieca, instytucja feministyczna, historia spekulatywnaBibliografia
Adamiecka-Sitek, A., Keil, M., Stokfiszewski, I. (2019). Feminizacja – demokracja – praca: W stronę uspołecznionej instytucji kultury. Didaskalia, 153, 3-5.
Google Scholar
Berwińska, K., Wróblewska, W. (1976). Kiedy sięgamy pamięcią. W: Teatr Ziemi Mazowieckiej 1956-1976. Warszawa: Teatr Ziemi Mazowieckiej.
Google Scholar
Beylin, K. (1960). Jak zdobywać widzów z miasteczek i wsi. Express Wieczorny, 32. http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/11842/express-wieczorny.pdf
Google Scholar
Bibik, B (2012). O profesorze Stefanie Srebrnym – tłumaczu i inscenizatorze słów kilka. Rocznik Toruński, 39.
Google Scholar
Chauchat, A. (2018). 10 twierdzeń o choreografii (B. Wójcik, tłum.). W: M. Keil (red.), Choreografia: polityczność (. 28-31). Warszawa, Poznań, Lublin: Art Stations Foundation, Instytut Muzyki i Tańca, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, East European Performing Arts Platform.
Google Scholar
Golik- Szarawarska, G. (1993). Dramaty antyczne w inscenizacjach Stefana Srebrnego. Pamiętnik Teatralny, 1-2, 167-182.
Google Scholar
Golik-Szarawarska, G. (1991). Stefan Srebrny. Badacz i krytyk teatru, Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar
Kanold, B. (1970). W Teatrze Ziemi Gdańskiej „Szkoła żon”. Dziennik Bałtycki, 270. http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/11884/dziennik-baltycki-nr-270-13-listopada-1970.pdf
Google Scholar
Karpik, A. (1995). Teatr Szwedzka 2/4. Warszawa, Łomianki: Spółka Wydawnicza Heliodor.
Google Scholar
Klimczyk, W. (2015). Wirus mobilizacji: Taniec a kształtowanie się nowoczesności (1455-1795) (t. 1, Dworskie kroki). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kosiński, D. (2013). O teatr naprawdę ludowy: Krystyna Skuszanka i Jerzy Krasowski w Nowej Hucie 1955-1962. W: M. Baran (red.) Teatr w Nowej Hucie. Kraków: Muzeum Miasta Krakowa.
Google Scholar
Krakowska, J. (2018). Nieświadome, nieoznaczone, działające. W: J. Krakowska ( red.), (Nie)świadomość teatru: Wypowiedzi i rozmowy (s. 7-10). Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
Google Scholar
Krakowska, J. (red.) (2018). Agora. Statystyki. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
Google Scholar
Krupiński, W. (2015). Publiczność Teatru Ludowego od 60 lat najbardziej lubi komedie. Dziennik Polski, 7.12.
Google Scholar
Linert, A. (1979). Teatr Śląski w latach 1945-1949. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
Google Scholar
Pawłowski, R. (2002). „Skrzywdzeni i poniżeni” na Festiwalu Festiwali Teatralnych „Spotkania”. Gazeta Wyborcza, 17.11.
Google Scholar
Plata, T. & Sajewska D. (red.). (2014). RE//MIX: Performans i dokumentacja. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Komuna//Warszawa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Raszewska, M. (2005). Teatr Narodowy 1949-2004. Warszawa: Teatr Narodowy.
Google Scholar
Sugiera, M. (2012). Być jak baron Münchhausen, czyli performatywność i performatyka. Dialog, 5, 76-89.
Google Scholar
Sugiera, M. (2018). Inne historie: Eksperymentalne formy pisania o przeszłości. W: M. Sugiera (red.), Fikcje jako metoda: Strategie kontr[f]aktualne w pisaniu historii, literaturze, sztukach (s. 27-58). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Sugiera, M. (2020). Performans jako metoda: patrząc z ukosa na Zachód. Didaskalia, 157/158. https://doi.org/10.34762/7gyb-dk34
Google Scholar
Wróblewska, W. (1956). O naszym teatrze. Iskry, 11.
Google Scholar
Wróblewska, W. (1962). Do naszych widzów. W: Sikorki, czyli mazowieckie dziewczęta (program teatralny). Warszawa: Państwowy Teatr Ziemi Mazowieckiej.
Google Scholar
Wróblewska, W. (1971). Teatr Ziemi Mazowieckiej w latach 1956-1968. W: J. Siekiera (red.). 15 lat Teatru Ziemi Mazowieckiej: 1956-1971. Warszawa: Teatr Ziemi Mazowieckiej.
Google Scholar
Wróblewski, A. K. (2008). Dzienniki zabrane przez bezpiekę. Warszawa: Agora.
Google Scholar
Ziegenhirte, J. (1970). „Szkoła żon” Moliera – lekcją obyczaju. Ilustrowany Kurier Polski, 274.
Google Scholar
Źródła niepublikowane:
Google Scholar
Bilans za rok 1959 i orzeczenie biegłego. (1959). Państwowy Teatr Ziemi Mazowieckiej (1/15). Archiwum Miasta Stołecznego Warszawy, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Czyżewska-Poncyliusz, W. (2010). Teatr zaangażowany społecznie. Artystyczna i społeczna działalność Ireny i Tadeusza Byrskich, praca magisterska napisana pod kierunkiem J. Kochanowskiego, Wydział Historyczny UW, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Korzeniowska, A. (1997). Teatr Ziemi Mazowieckiej za dyrekcji Wandy Wróblewskiej 1956-1968 (praca magisterska napisana pod kierunkiem Lecha Śliwonika). Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Kronika 1956-1966 (b.d.). Teatr Ziemi Mazowieckiej. Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Kwestionariusz osobowy Wandy Wróblewskiej (1950). http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1181/kwestionariusz-osobowy.pdf
Google Scholar
Wróblewska, W. (b.d.). Wolność. Niektóre wspomnienia z okupacji. http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1185/wolnosc-niektore-wspomnienia-z-okupacji-wandy-wroblewskiejcompressed.pdf
Google Scholar
Autorzy
Piotr Morawskihttps://orcid.org/0000-0003-2560-1913
Kulturoznawca, historyk kultury. Pracuje w Instytucie Kultury Polskiej UW i w redakcji „Dialogu”. Wydał między innymi Ustanawianie świętości. Kulturowa historia angielskich widowisk religijnych w XVI wieku (2015) oraz Oświecenie. Przedstawienia (2017). Obecnie pracuje nad książką o Teatrze Ziemi Mazowieckiej.
Statystyki
Abstract views: 283PDF downloads: 173 PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Piotr Morawski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY-NC-ND 4.0.
