Dyrektorka: Przyczynek do (nie)biografii Wandy Wróblewskiej
Piotr Morawski
p.morawski@uw.edu.plUniwersytet Warszawski (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2560-1913
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę analizy zasad, na jakich dyrektorki mogą być wpisywane w historię teatru. Spekulatywny biogram Wandy Wróblewskiej, twórczyni i dyrektorki Teatru Ziemi Mazowieckiej, jest tu narzędziem umożliwiającym ujawnienie i sproblematyzowanie oczekiwań wobec kobiecych narracji, które mają być alternatywą dla dominującego w historiografii patriarchalnego modelu. Teatr Ziemi Mazowieckiej, jak większość scen objazdowych, kierowany były przez kobiety, co skłania do umieszczenia refleksji nad nim w perspektywie feministycznej. Jego działalność łatwo wpisać w alternatywny model historiograficzny, który akcentuje budowanie relacji z publicznością i działalność społeczną teatru, rezygnując ze wskazywania arcydzieł i konstruowania hierarchii artystycznych. Spekulatywna biografia Wróblewskiej jest też katalizatorem pytania o możliwości wyjścia poza narrację, która zawsze staje się formą dyskursu władzy.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Wanda Wróblewska, Krystyna Berwińska, Teatr Ziemi Mazowieckiej, teatr objazdowy, historiografia teatralna, historia kobieca, instytucja feministyczna, historia spekulatywnaBibliografia
Adamiecka-Sitek, A., Keil, M., Stokfiszewski, I. (2019). Feminizacja – demokracja – praca: W stronę uspołecznionej instytucji kultury. Didaskalia, 153, 3-5.
Google Scholar
Berwińska, K., Wróblewska, W. (1976). Kiedy sięgamy pamięcią. W: Teatr Ziemi Mazowieckiej 1956-1976. Warszawa: Teatr Ziemi Mazowieckiej.
Google Scholar
Beylin, K. (1960). Jak zdobywać widzów z miasteczek i wsi. Express Wieczorny, 32. http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/11842/express-wieczorny.pdf
Google Scholar
Bibik, B (2012). O profesorze Stefanie Srebrnym – tłumaczu i inscenizatorze słów kilka. Rocznik Toruński, 39.
Google Scholar
Chauchat, A. (2018). 10 twierdzeń o choreografii (B. Wójcik, tłum.). W: M. Keil (red.), Choreografia: polityczność (. 28-31). Warszawa, Poznań, Lublin: Art Stations Foundation, Instytut Muzyki i Tańca, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, East European Performing Arts Platform.
Google Scholar
Golik- Szarawarska, G. (1993). Dramaty antyczne w inscenizacjach Stefana Srebrnego. Pamiętnik Teatralny, 1-2, 167-182.
Google Scholar
Golik-Szarawarska, G. (1991). Stefan Srebrny. Badacz i krytyk teatru, Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar
Kanold, B. (1970). W Teatrze Ziemi Gdańskiej „Szkoła żon”. Dziennik Bałtycki, 270. http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/11884/dziennik-baltycki-nr-270-13-listopada-1970.pdf
Google Scholar
Karpik, A. (1995). Teatr Szwedzka 2/4. Warszawa, Łomianki: Spółka Wydawnicza Heliodor.
Google Scholar
Klimczyk, W. (2015). Wirus mobilizacji: Taniec a kształtowanie się nowoczesności (1455-1795) (t. 1, Dworskie kroki). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kosiński, D. (2013). O teatr naprawdę ludowy: Krystyna Skuszanka i Jerzy Krasowski w Nowej Hucie 1955-1962. W: M. Baran (red.) Teatr w Nowej Hucie. Kraków: Muzeum Miasta Krakowa.
Google Scholar
Krakowska, J. (2018). Nieświadome, nieoznaczone, działające. W: J. Krakowska ( red.), (Nie)świadomość teatru: Wypowiedzi i rozmowy (s. 7-10). Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
Google Scholar
Krakowska, J. (red.) (2018). Agora. Statystyki. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
Google Scholar
Krupiński, W. (2015). Publiczność Teatru Ludowego od 60 lat najbardziej lubi komedie. Dziennik Polski, 7.12.
Google Scholar
Linert, A. (1979). Teatr Śląski w latach 1945-1949. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
Google Scholar
Pawłowski, R. (2002). „Skrzywdzeni i poniżeni” na Festiwalu Festiwali Teatralnych „Spotkania”. Gazeta Wyborcza, 17.11.
Google Scholar
Plata, T. & Sajewska D. (red.). (2014). RE//MIX: Performans i dokumentacja. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Komuna//Warszawa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Raszewska, M. (2005). Teatr Narodowy 1949-2004. Warszawa: Teatr Narodowy.
Google Scholar
Sugiera, M. (2012). Być jak baron Münchhausen, czyli performatywność i performatyka. Dialog, 5, 76-89.
Google Scholar
Sugiera, M. (2018). Inne historie: Eksperymentalne formy pisania o przeszłości. W: M. Sugiera (red.), Fikcje jako metoda: Strategie kontr[f]aktualne w pisaniu historii, literaturze, sztukach (s. 27-58). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Sugiera, M. (2020). Performans jako metoda: patrząc z ukosa na Zachód. Didaskalia, 157/158. https://doi.org/10.34762/7gyb-dk34
Google Scholar
Wróblewska, W. (1956). O naszym teatrze. Iskry, 11.
Google Scholar
Wróblewska, W. (1962). Do naszych widzów. W: Sikorki, czyli mazowieckie dziewczęta (program teatralny). Warszawa: Państwowy Teatr Ziemi Mazowieckiej.
Google Scholar
Wróblewska, W. (1971). Teatr Ziemi Mazowieckiej w latach 1956-1968. W: J. Siekiera (red.). 15 lat Teatru Ziemi Mazowieckiej: 1956-1971. Warszawa: Teatr Ziemi Mazowieckiej.
Google Scholar
Wróblewski, A. K. (2008). Dzienniki zabrane przez bezpiekę. Warszawa: Agora.
Google Scholar
Ziegenhirte, J. (1970). „Szkoła żon” Moliera – lekcją obyczaju. Ilustrowany Kurier Polski, 274.
Google Scholar
Źródła niepublikowane:
Google Scholar
Bilans za rok 1959 i orzeczenie biegłego. (1959). Państwowy Teatr Ziemi Mazowieckiej (1/15). Archiwum Miasta Stołecznego Warszawy, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Czyżewska-Poncyliusz, W. (2010). Teatr zaangażowany społecznie. Artystyczna i społeczna działalność Ireny i Tadeusza Byrskich, praca magisterska napisana pod kierunkiem J. Kochanowskiego, Wydział Historyczny UW, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Korzeniowska, A. (1997). Teatr Ziemi Mazowieckiej za dyrekcji Wandy Wróblewskiej 1956-1968 (praca magisterska napisana pod kierunkiem Lecha Śliwonika). Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Kronika 1956-1966 (b.d.). Teatr Ziemi Mazowieckiej. Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, Warszawa, Polska.
Google Scholar
Kwestionariusz osobowy Wandy Wróblewskiej (1950). http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1181/kwestionariusz-osobowy.pdf
Google Scholar
Wróblewska, W. (b.d.). Wolność. Niektóre wspomnienia z okupacji. http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1185/wolnosc-niektore-wspomnienia-z-okupacji-wandy-wroblewskiejcompressed.pdf
Google Scholar
Autorzy
Piotr Morawskip.morawski@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-2560-1913
Kulturoznawca, historyk kultury. Pracuje w Instytucie Kultury Polskiej UW i w redakcji „Dialogu”. Wydał między innymi Ustanawianie świętości. Kulturowa historia angielskich widowisk religijnych w XVI wieku (2015) oraz Oświecenie. Przedstawienia (2017). Obecnie pracuje nad książką o Teatrze Ziemi Mazowieckiej.
Statystyki
Abstract views: 427PDF downloads: 257 PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Piotr Morawski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
