Migracje międzyetniczne w polskim teatrze w Galicji: Przypadek Andrzeja Mielewskiego
Dorota Jarząbek-Wasyl
dorota.jarzabek@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3097-9830
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest postaci aktora i dyrektora teatrów Andrzeja Mielewskiego (1866 lub 1867–1916). Wydobywa i czyni punktem wyjścia etniczne pochodzenie artysty oraz jego wpływ na karierę, repertuar, wreszcie – relacje z innymi pracownikami sceny. Etniczność Mielewskiego nie interesuje autorki w wymiarze politycznym, jako trop prowadzący do jednoznacznego rozstrzygnięcia narodowych związków aktora. Jego przypadek analizuje raczej z perspektywy migracji, krążenia między różnymi, komplementarnymi lub spornymi, sposobami definiowania własnej tożsamości i przynależności poprzez język, wyznanie, pamięć. Odwołuje się zarazem do klasycznych badań historycznych na temat Galicji i jej stosunków ludnościowych, jak i do antropologii społecznej zajmującej się społeczeństwami o hybrydycznej strukturze kulturowej
Oświadczenie o konflikcie interesów
Słowa kluczowe:
Andrzej Mielewski, etniczność, tożsamość rusińska/ukraińska, teatr krakowski, aktorstwo modernistyczne, kultura Galicji w XIX wiekuBibliografia
Eriksen, Thomas Hylland. Etniczność i nacjonalizm: Ujęcie antropologiczne. Tłumaczenie Barbara Gutowska-Nowak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
Google Scholar
Grzymała-Siedlecki, Adam. Na orbicie Melpomeny. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1966.
Google Scholar
Grzymała-Siedlecki, Adam. Świat aktorski moich czasów. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.
Google Scholar
Grzymała-Siedlecki, Adam. Tadeusz Pawlikowski i jego krakowscy aktorzy. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1971.
Google Scholar
Jasińska, Zofia, red. Listy Józefa i Lucyny Kotarbińskich. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
Google Scholar
Kaczorowska-Herman, Maria. Andrzeja Mielewskiego Teatr Popularny w Łodzi, 1910 –1913. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970.
Google Scholar
Kietlińska, Elżbieta. Wrażenia i wspomnienia młodej teatromanki. Redakcja Jan Michalik. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2012.
Google Scholar
Koneczny, Feliks. Teatr krakowski: Sprawozdania 1896–1905. Redakcja Kazimierz Gajda. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1994.
Google Scholar
Kotarbińska, Lucyna. Wokoło teatru: Moje wspomnienia. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1930.
Google Scholar
Kotarbińska, Lucyna. Zza kulis teatru: Wspomnienia i refleksje. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1933.
Google Scholar
Kotarbiński, Józef. W służbie sztuki i poezji. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1929.
Google Scholar
Kozik, Jan. Ukraiński ruch narodowy w Galicji w latach 1830–1848. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1973.
Google Scholar
Michalik, Jan. Dzieje teatru w Krakowie. Tom 5. Część 1. Volumin 1. Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893–1915: Teatr Miejski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985.
Google Scholar
Moklak, Jarosław. W walce o tożsamość Ukraińców: Zagadnienie języka wykładowego w szkołach ludowych i średnich w pracach galicyjskiego Sejmu Krajowego 1866–1892. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2004.
Google Scholar
Nycz, Ryszard. „Inny jak ja (Trzy i pół glosy do aktualnego teoretycznie i praktycznie problemu)”. Teksty Drugie, nr 6 (2015): 7–14.
Google Scholar
Oksza Orzechowski, Konrad. Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz. Kraków, 1872.
Google Scholar
Prussak, Maria. „Dziady bez mesjanizmu”. W: Brzmienia Wyspiańskiego. Kraków: żywosłowie.wydawnictwo, 2023.
Google Scholar
Szydłowska, Mariola. Cenzura teatralna w Galicji w dobie autonomicznej 1860–1918. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1995.
Google Scholar
Wereszycki, Henryk. Pod berłem Habsburgów: Zagadnienia narodowościowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1986.
Google Scholar
Witkowska, Alina, „Dziko – pięknie – groźnie czyli Ukraina romantyków”. Teksty Drugie, nr 2 (1995): 20–30.
Google Scholar
Zacińska, Maria. Repertuar Teatru Miejskiego w Krakowie 1893–1899. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1977.
Google Scholar
Zamorski, Krzysztof. Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji: Ludność Galicji w latach 1857–1910. Redakcja Helena Madurowicz-Urbańska. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1989. https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/153100/edition/144907/informator-statystyczny-do-dziejowspoleczno-gospodarczych-galicji-ludnosc-galicji-w-latach-1857-1910-zamorskikrzysztof-1952.
Google Scholar
Zapolska, Gabriela. Listy. Redakcja Stefania Linowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.
Google Scholar
Zięba, Andrzej A. „Kultura Galicji”. W: Społeczeństwo, kultura, inteligencja: Studia historyczne ofiarowane Profesor Irenie Homoli-Skąpskiej. Redakcja Elżbieta Orman i Grzegorz Nieć. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2009.
Google Scholar
Autorzy
Dorota Jarząbek-Wasyldorota.jarzabek@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-3097-9830
DOROTA JARZĄBEK-WASYL – profesor w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W kręgu jej zainteresowań znajduje się teatr XIX i XX wieku, zarówno w perspektywie przeobrażeń formy dramatycznej, jak i zagadnień sztuki aktorskiej oraz inscenizacyjnej. Edytorka dokumentów teatralnych, w tym scenariuszy Stanisława Wyspiańskiego. Przygotowuje monografię twórczości teatralnej Wyspiańskiego w latach 1898–1907.
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Dorota Jarząbek-Wasyl
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Dorota Jarząbek-Wasyl, Lekarz teatralny: Przyczynek do opisu obyczajów teatralnych XIX wieku , Pamiętnik Teatralny: Tom 71 Nr 2 (2022)
- Dorota Jarząbek-Wasyl, Wincenty Lutosławski i Juliusz Osterwa: Dzieje kontaktów , Pamiętnik Teatralny: Tom 69 Nr 2 (2020)
- Dorota Jarząbek-Wasyl, W rytmie kół: Zapiski Heleny Modrzejewskiej z amerykańskiego tournée w 1893 roku , Pamiętnik Teatralny: Tom 68 Nr 1 (2019)
- Dorota Jarząbek-Wasyl, Unisono , Pamiętnik Teatralny: Tom 70 Nr 4 (2021): Historiografia teatru i performansu (według koncepcji Michala Kobialki)
