“A balloon for St. Stanisław’s Day:” The Commission of National Education vis-à-vis Public Spectacles and School Theatre
Katarzyna Buczek
k.buczek@uw.edu.plUniversity of Warsaw (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-1452-3657
Abstract
This article discusses how the National Education Commission, the first Polish state authority supervising schools, approached spectacles, including school theatre. Scientific spectacles, such as demonstrations of science experiments, public lectures featuring experiments, and even student exams open to the public, were highly valued and encouraged from both college and secondary school professors. This was in line with the general interests of the era (balloons and electric machines in particular sparked curiosity) and gave schools the opportunity to build a positive image. Meanwhile, school theatre, which had been an important aspect of Jesuit and Piarist schools for two centuries, raised objections from the Commission, which does not mean that schools strictly complied with the bans on organising performances. The article analyses source texts such as normative acts (laws, instructions), school reports, periodicals, correspondence, and dissertations.
Keywords:
spectacle, scientific experiments, balloons, science, school, Commission of National EducationReferences
Ausz, Mariusz, i Kazimierz Puchowski. Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794: Szkoły w Wydziale Pijarskim. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki PAN, 2018.
Google Scholar
Bartnicka, Kalina. „Działalność propagandowa Komisji Edukacji Narodowej”. Przegląd Historyczny, nr 3 (1973): 497–518.
Google Scholar
Bartnicka, Kalina. Wychowanie patriotyczne w szkołach Komisji Edukacji Narodowej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 1989.
Google Scholar
Bartnicka, Kalina, i Adam Sowiński, red. Ustawy Komisji Edukacji Narodowej dla Stanu Akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane roku 1783. Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej, 2015.
Google Scholar
Bartnicka, Kalina, i Irena Szybiak, red. Instrukcje dla wizytatorów generalnych szkół Komisji Edukacji Narodowej 1774–1794. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
Google Scholar
Bartnicka, Kalina, i Irena Szybiak, red. Raporty generalnych wizytatorów szkół Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Księstwie Litewskim 1782–1792. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
Google Scholar
Bensaude-Vincent, Bernadette, and Christine Blondel, eds. Science and Spectacle in the European Enlightenment. Hampshire: ASHGATE, 2008.
Google Scholar
Bogusławski, Wojciech. Dzieje Teatru Narodowego w Polsce. Część 1. Przemyśl, 1884.
Google Scholar
Brensztejn, Michał. „Teatr szkolny w Krożach na Żmudzi”. Ateneum Wileńskie 3, z. 9 (1925): 46–70.
Google Scholar
Buczek, Katarzyna. „Między egzaminem a widowiskiem: Uczniowskie popisy publiczne na przykładzie Gimnazjum/Liceum Wołyńskiego”. Pamiętnik Teatralny 66, z. 1/2 (2017): 49–66. https://doi.org/10.36744/pt.1202.
DOI: https://doi.org/10.36744/pt.1202
Google Scholar
Buczek, Katarzyna. „Nadawać duszom kształt narodowy”: Święta o państwowym charakterze w czasach Komisji Edukacji Narodowej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2021.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323549697
Google Scholar
Buczek, Katarzyna, „Niemałe czyniły ukontentowanie doświadczenia: Widowiskowa prezentacja nauki w czasach Komisji Edukacji Narodowej”. Rozprawy z Dziejów Oświaty 60 (2023): 11–32.
Google Scholar
Buczek, Katarzyna. „Program przedstawienia szkolnego w Międzyrzeczu Koreckim”. W: Almanach teatralny 2023. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2023.
Google Scholar
Buczek, Katarzyna. „Rozmaite święta zawsze winnego uczczenia godne”: Uroczystości szkolne w czasach Komisji Edukacji Narodowej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2023.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323563204
Google Scholar
Buczek, Katarzyna. Zbiory dydaktyczne Gimnazjum i Liceum Wołyńskiego w Krzemieńcu (1805–1833). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323526445
Google Scholar
Dobrowolski, Paweł. „Latająca Europa – balony w XVIII w.”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 62, nr 2 (2014): 215–226. https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/778.
Google Scholar
Hulewicz, Jan. Opinia publiczna wobec Komisji Edukacji Narodowej. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1949.
Google Scholar
Komorowski, Jarosław. Teatr i widowiska na Podolu do 1863. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
Google Scholar
Kott, Jan, red. Teatr Narodowy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967.
Google Scholar
Kurdybacha, Łukasz, i Mieczysława Mitera-Dobrowolska, red. Komisja Edukacji Narodowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
Google Scholar
Mizia, Tadeusz, red. Protokoły posiedzeń Komisji Edukacji Narodowej 1785–1794. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969.
Google Scholar
Mizia, Tadeusz. „Szkoły średnie Komisji Edukacji Narodowej w Koronie a społeczeństwo”. Przegląd Humanistyczny, nr 4 (1973): 19–40.
Google Scholar
Mrozowska, Kamila, red. Listy z prowincji: Korespondencja wizytatorów generalnych, rektorów i nauczycieli ze Szkołą Główną Koronną 1779–1794. Warszawa: Wydawnictwa Instytutu Historii PAN, 1998.
Google Scholar
Mrozowska, Kamila, red. Raporty Szkoły Głównej Koronnej o generalnych wizytach szkół Komisji Edukacji Narodowej 1787–1793. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
Google Scholar
Okoń, Jan, red. Świat teatru, świat wartości: Wychowanie obywatelskie w teatrze szkolnym jezuitów w Rzeczypospolitej XVI–XVIII w.: Księga zbiorowa Kraków: Collegium Columbinum, 2017.
Google Scholar
Okoń, Jan. Wychowanie do społeczeństwa: W teatrach szkolnych jezuitów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Kraków: Collegium Columbinum, 2018.
Google Scholar
Orasz-Radlińska, Helena. Kołłątaj jako wychowawca: Hugona Kołłątaja nieznane listy o wychowaniu. Lwów, 1912.
Google Scholar
Raszewski, Zbigniew. Teatr w świecie widowisk. Warszawa: Wydawnictwo KRĄG, 1991.
Google Scholar
Ratajczakowa, Dobrochna. Galeria gatunków widowiskowych, teatralnych i dramatycznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2015.
Google Scholar
Strzelczyk-Żołądź, Dorota, Michał Nowicki, Krzysztof Ratajczak, i Justyna Gulczyńska. Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794: Szkoły w Wydziale Wielkopolskim. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki pan, 2018.
Google Scholar
Szumowski, Władysław. Krakowska szkoła lekarska po reformach Kołłątaja. Kraków: W. L. Anczyc i spółka, 1929.
Google Scholar
Wierzbowski, Teodor, red. Raporty generalnych wizytatorów z r. 1774. Warszawa, 1906.
Google Scholar
Wierzbowski, Teodor, red. Raporty szkoły podwydziałowej pułtuskiej składane Szkole Głównej Koronnej w latach 1778–1789. Warszawa, 1903.
Google Scholar
Authors
Katarzyna Buczekk.buczek@uw.edu.pl
University of Warsaw Poland
https://orcid.org/0000-0003-1452-3657
Katarzyna Buczek - graduate of pedagogy and Polish philology at the University of Warsaw, employed at the Laboratory of History of Education and Upbringing at the Faculty of Pedagogy of the University of Warsaw. Research interests: education during the period of the National Education Commission, schooling in the Annexed Territories in the first half of the 19th century, the relationship between education and the performing arts.
Statistics
Abstract views: 316PDF downloads: 88
License
Copyright (c) 2025 Katarzyna Buczek
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants a royalty-free nonexclusive license (CC BY 4.0) to use the article in Pamiętnik Teatralny, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Pamiętnik Teatralny should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
From issue 1/2018 to 3/2022 all articles were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in Pamiętnik Teatralny, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Katarzyna Buczek, It is Better to See It with One’s Eyes: The Celebration of the Independence Day in the Schools of the Second Polish Republic , Pamiętnik Teatralny: Vol. 67 No. 3 (2018): Poland's independence centenary (1919-2018)
- Katarzyna Buczek, "A display of magnetic fish": Spectacular popularisation of knowledge in Volyn Junior/Senior High School in Krzemieniec , Pamiętnik Teatralny: Vol. 68 No. 1 (2019)
- Katarzyna Buczek, «Wiersz o Sztuce Aktorskiej» (A Poem on the Art of Acting) by Ludwik Osiński in the Light of Pedagogical Theories , Pamiętnik Teatralny: Vol. 65 No. 1/2 (2016)
- Katarzyna Buczek, Between an Exam and a Spectacle: The Case of Student Public Demonstrations at the Volhynian Gymnasium/Lyceum , Pamiętnik Teatralny: Vol. 66 No. 1/2 (2017)
